What’s in a friendship: 4 x jouw meest prangende vragen over vriendschap

Feeling Redactie

27 okt 2021

I’ll be there for you, when the rain starts to pour. I’ll be there for you, like I’ve been there before. Friends zijn belangrijker dan ooit, en niet alleen op tv. Maar wat is vriendschap precies? We kwamen het te weten, via vier boeiende vragen én antwoorden.

Wie op Instagram de hashtag framily intikt, krijgt meer dan 700.000 berichten te zien van mensen die hun vriendenkring als familie beschouwen. En dan hebben we #framilyfun, #framilylove, #framilytime en #framilydinner nog niet meegeteld. We leven in een tijd waarin vrienden steeds vaker doorgaan voor een zelfgekozen familie. De reünie van Friends was niet voor niets het meest opwindende en massaal bekeken tv-evenement van het jaar. De coronacrisis deed ons meer dan ooit beseffen hoe waardevol hechte vriendschappen met gelijkgestemden zijn. Zielsgenoten die ons een gevoel van geborgenheid geven, zijn onmisbaar in een grillige wereld die steeds onveiliger aanvoelt.

Vrienden van vroeger zijn vaak een spiegel, doordat ze een gelijkaardig parcours hebben afgelegd in het leven (Selma Franssen, auteur)

Journaliste Selma Franssen deed onderzoek naar vriendschap en bundelde haar conclusies in het boek Vriendschap in tijden van eenzaamheid, waarin ze beschrijft hoe maatschappelijke veranderingen een impact hebben op onze vriendschappen. Het verbaast haar niet dat er tegenwoordig zo sterk wordt ingezet op vriendschap: “In tijden waarin steeds meer mensen single zijn, worden onze vrienden belangrijker dan ooit. Ze vervangen voor een stuk de partner die er niet is en overleven ook vaak verschillende relaties. Toch is er in onze maatschappij maar weinig erkenning voor het belang van vriendschap en wordt er amper research naar gedaan.” Wie dat gelukkig wel doet, is Beate Volker, hoogleraar stedelijkheid en sociale relaties aan de universiteit van Utrecht. Zij is ervan overtuigd dat goede vrienden niet alleen prettig zijn om te hebben, maar zelfs noodzakelijk voor je gezondheid. Volgens Volker maakt een actief vriendennetwerk je mentaal en fysiek stabieler. Samen met Selma Franssen is zij dan ook de aangewezen persoon om onze meest prangende vragen over vriendschap te beantwoorden.

1. Wat bepaalt of je iemand een vriend kunt noemen?

Selma Franssen: “Uit onderzoek blijkt dat je minstens tweehonderd uur met iemand moet doorbrengen om die persoon een vriend te kunnen noemen. Dat is uiteraard een arbitrair getal, maar het toont wel aan hoelang het duurt voordat je een echte band met iemand opbouwt. Het is ook niet alleen een kwestie van tijd, natuurlijk. De vraag is eerder: hoeveel durf je met elkaar te delen? Iedereen heeft daarbij zijn eigen tempo, en er is meestal niet één moment waarop je beslist dat de vriendschap begonnen is. Bij goede vrienden wéét je het gewoon. Er zijn wel een paar basisvoorwaarden waaraan een vriendschap moet voldoen, zoals vertrouwen dat je jezelf kunt zijn en leuk gevonden wordt om wie je bent. Ook het gevoel dat die persoon altijd voor je klaarstaat als je hem nodig hebt, is belangrijk. En uiteraard moet je allebei plezier halen uit het samenzijn.”

In Amerika of Italië beschouwen mensen elkaar al na één babbeltje als vrienden. Onze cultuur is terughoudender’ Beate Volker – hoogleraar sociale relaties

Beate Volker: “In landen als Amerika en Italië beschouwen mensen elkaar al na één babbeltje als vrienden. Onze cultuur is daarin veel terughoudender. Voor mij wordt iemand een vriend wanneer je hem/haar letterlijk en figuurlijk binnenlaat. Meestal leer je iemand kennen, ga je eens een koffie drinken, daarna volgt een bioscoop- of restaurantbezoek, en pas in laatste instantie nodig je iemand uit in je huis. Dat is het moment dat je van kennis naar vriend gaat, op voorwaarde dat het fijn voelt natuurlijk. Je zwaktes tonen en je niet anders voordoen dan je bent, dat doe je alleen bij echte vrienden.”

2. Is er een verschil tussen vrouwen- en mannenvriendschappen?

Beate Volker: “Helaas zien we in ons onderzoek dat de clichés daarover doorgaans bevestigd worden. Vrouwen gaan in hun vriendschappen op zoek naar verdieping en verbinding, terwijl mannen vooral met hun vrienden afspreken om te sporten of spelletjes te spelen. (lacht) Kijk maar eens om je heen als je op restaurant gaat. Wie zit er meestal per twee aan een tafeltje? Dat zijn ofwel koppels, ofwel twee vrouwen samen. Mannen zullen zelden een-op-een afspreken om met elkaar te praten. Dat wil niet zeggen dat ze er niet voor elkaar zijn als dat nodig is, maar ze gaan pas in de diepte wanneer er een probleem opduikt.”

Selma Franssen: “Ik geloof dat mannen en vrouwen evenveel nood hebben aan hechte vriendschappen, maar dat de verschillen dikwijls aangeleerd zijn, net zoals jongens verteld wordt dat ze niet mogen huilen en meisjes onderling veel fysieker met elkaar omgaan. Ik ben er ook van overtuigd dat vriendschappen tussen mannen en vrouwen perfect kunnen, maar dat het vooral de buitenwereld is die het ingewikkeld maakt, door er vragen over te stellen of vooroordelen uit te spreken. Ook wanneer een van de twee een nieuwe partner heeft, kan dat de vriendschap onder druk zetten.”

3. Kies je beter voor gelijkgestemde vrienden of voor vriendschappen die je uitdagen?

Selma Franssen: “Het is bewezen dat we meestal vriendschap sluiten met mensen die op ons lijken qua leeftijd, geslacht, opleidingsniveau, achtergrond en zelfs huidskleur. Vrienden fungeren als een soort klankbord om jou te bevestigen in je identiteit. Anderzijds kan diversiteit binnen een vriendengroep ongelooflijk verrijkend zijn. Het is ook fijn om vrienden te hebben uit verschillende generaties, al is dat in de praktijk niet altijd evident.”

Beate Volker: “In een ideale wereld zouden we allemaal een mix hebben van beide soorten vriendschap. Uiteraard is iedereen op zoek naar bevestiging. Een vriendengroep moet voelen als een warm bad dat je veiligheid geeft. Maar het is ook enorm boeiend om andere perspectieven toe te laten in je leven. Dat vergt iets meer investering, maar maakt je zoveel meer open-minded. Onze samenleving zou erbij gebaat zijn als iedereen op het vlak van vriendschap wat meer uit zijn comfortzone zou treden.

4. Kunnen vriendschappen een lange pauze overleven?

Beate Volker: “Het mooie aan echte vriendschappen is dat ze tegen een stootje kunnen. Dat vertrouwen in elkaar, zelfs wanneer je elkaar door omstandigheden een tijdje niet ziet, is wat vriendschappen onderscheidt van liefdesrelaties. Tegen je partner kun je onmogelijk zeggen: ‘Ik heb het momenteel wat te druk voor jou, dus ik laat wel iets horen wanneer ik wat minder aan mijn hoofd heb.’ Tegen een goede vriend(in) kan dat wel. In een vriendschap geef je elkaar ruimte en neem je van elkaar aan dat het wel weer goedkomt als er een drukke job, een nieuwe liefde of een overvolle agenda in de weg zit. Zelfs na een jarenlange pauze kan vriendschap weer opbloeien, op voorwaarde dat je heel bewust opnieuw in elkaar investeert.”

Selma Franssen: “Iedereen kent wel dat gevoel van vertrouwdheid dat je ervaart wanneer je een jeugdvriendin terugziet die je een tijdje uit het oog verloren was. Misschien is ze vandaag niet meer je allerbeste vriendin, maar je deelt een verleden met elkaar dat voor een bepaalde klik zorgt, dat gevoel alsof het gisteren was dat je elkaar nog zag. Vrienden van vroeger zijn vaak een spiegel, doordat ze een gelijkaardig parcours hebben afgelegd in het leven. Je kent hun ouders, hun geschiedenis en hebt meestal verschillende raakvlakken. Het is dus zeker de moeite om de draad weer op te pikken na een pauze in de vriendschap.”

In ‘Vriendschap in tijden van eenzaamheid’ onderzoekt Selma Franssen vragen als: Bestaat de eenzaamheidsepidemie? Moeten we vriendschappen wettelijk erkennen? Bestaan er datingapps voor vrienden? Zijn de vriendschappen van mannen anders dan die van vrouwen? Is het echt moeilijker om nieuwe vrienden te maken na je dertigste? Dat leidt vaak tot verrassende antwoorden, maar bovenal tot het inzicht dat vriendschappen minstens zo veelzijdig, turbulent en waanzinnig interessant kunnen zijn als liefdesrelaties.

Vriendschap in tijden van eenzaamheid, Selma Franssen (Houtekiet), € 19,99. Verkrijgbaar hier via Standaard Boekhandel.