Getuigenis: Indra brak met haar narcistische moeder

Cleo Decoster

30 okt 2022

Indra (55) is coach, begeleider en adviseur voor slachtoffers van narcistisch misbruik. Om zover te raken, moest ze een lange, harde weg afleggen en onderweg een zware prijs betalen. Indra groeide namelijk zelf op met een narcistische moeder en raakte daarna verstrikt in meerdere relaties met mannen met een narcistische persoonlijkheidsstructuur. “Je gaat aan jezelf twijfelen. En uiteindelijk ga je watertrappelend je leven door, trachten om niet kopje onder te gaan.”

“Wanneer je geboren wordt, start je met een bepaald referentiekader: je ouders”, aldus Indra. “Als kind heb je vaak niet door of jouw thuissituatie ‘normaal’ is of niet. Je voelt bepaalde zaken aan, maar pas op latere leeftijd kom je erachter dat er iets niet pluis was en is. Ook ik voelde altijd dat er iets mis zat, maar kon het niet plaatsen.“

Opstapelen

“Over iedereen en alles had mijn moeder wel iets slechts te zeggen”, vertelt de 55-jarige. “Ook leek ze wel jaloers op mij, haar eigen dochter! Met enige regelmaat kreeg ik te horen dat ik een echte telg van mijn vader was.” Het huwelijk tussen haar moeder en vader was verre van gelukkig. “Er werd veel ruzie gemaakt. Als ik mijn vader hoorde zeggen dat hij weg zou gaan, sloeg de angst mij om het hart. Dat was wel het ergste wat er kon gebeuren: mijn papa die misschien zou vertrekken.”

Als het haar niet meezat, paste Indra’s moeder haar eigen technieken toe: silent treatments. “Ze sprak uren, soms zelfs dagen niet meer met je. En dan, uit het niets, begon ze weer te babbelen. Zonder echt iets uit te praten.” Wanneer er bezoek was, zette haar moeder een ander masker op. “Dan speelde ze toneel. Als ik haar opbelde en ze had visite, kon ze opeens wél vriendelijk en liefdevol opnemen en antwoorden. Ook tegen de buitenwereld sprak ze altijd vol lof over mij. ‘Jouw moeder heeft nog nooit één slecht woord over jou gezegd’, moest ik dan aanhoren. Mensen geloven je dan niet als je vertelt dat de gezinsdynamiek in de realiteit heel anders is.”

“Dat was wel het ergste wat er kon gebeuren: mijn papa die vertrok.”

Een jaar geleden was voor Indra de emmer vol: “Ik heb volledig met haar gebroken na een gevoelig incident. Op één van m’n meest kwetsbare momenten, kon ze het niet laten me extra te kwetsen. Bij narcisten krijg je niet de kans je hoofd leeg te maken. Je denkt vaak ‘Het is mijn moeder, ik maak er het beste van’, maar alle voorvallen stapelen zich op. Je dealt ermee, maar op een bepaald moment was mijn stapel te groot geworden.”

In de val

“Ik ben er pas rond mijn vijftigste achter gekomen dat mijn moeder een narcistische persoonlijkheidsstructuur heeft”, zegt Indra. “Het heeft me lang geduurd en ik heb er kennelijk een hoge prijs voor moeten betalen. Ik raakte verzeild in relaties met verborgen narcistische en psychopate partners en kreeg uiteindelijk te maken met huiselijk geweld.” Indra’s referentiekader was zo scheef getrokken, dat ze zelf niet zag wat er misliep. “Je blijft naar hetzelfde grijpen omdat je eraan gewend bent en je niets anders kent. Je voelt dat dingen niet kloppen, maar je luistert niet meer naar je intuïtie omdat je die hebt geparkeerd. Je bent aangetrokken tot toxische personen en die personen gaan op hun beurt op zoek naar jou.”

Door haar opvoeding was Indra emotioneel codependent ontwikkeld en bleek zo een makkelijke prooi. “Door gebrek aan onvoorwaardelijke liefde en waardering in je jeugd kun je je ongezond empathisch ontwikkelen”, legt Indra uit. “Je bent eigenlijk continue op je hoede, je wordt telkens afgewezen en krijgt te maken met onvoorspelbare woedeaanvallen. Je ontwikkelt bijgevolg dan té empathisch. Je wordt een rasechte people pleaser, gaat je altijd aanpassen, durft amper ‘nee’ te zeggen en je laat over je grenzen heen gaan. Je leert je eigen emotionele behoeften te negeren.” Dit soort mensen zijn sappig voer voor narcisten. “Die teren op de negatieve gevoelens: pijn, paniek, boosheid, frustratie, verdriet en teleurstelling van anderen. Ze gaan opzettelijk manipuleren om deze gevoelens bij je op te wekken.”

“Narcisten teren op de negatieve gevoelens van anderen en gaan deze opzettelijk opwekken.”

Met andere woorden: Indra was een uitgelezen slachtoffer voor de volgende narcist. “Ik was instrumenteel voor hen, ik was een nuttige partner: empathisch, verzorgend, multi-functioneel. Op allerlei fronten hadden zij iets aan mij.”

Kapotmaken

“Uiteindelijk kwam ik in aanraking met huiselijk geweld”, vertelt de coach. “Dat was voor mij de grens. Ik laat mij niet slaan.” Indra riep er de politie bij en haar ex-partner werd uit het huis gehaald. Maar na drie jaar gescheiden te zijn, blijft haar ex het leven van Indra zuur maken. “Hij had me liefst op alle vlakken kapot gekregen: psychisch, emotioneel, financieel en sociaal. En zo zie je maar: je hebt maar één partij nodig om oorlog te voeren. Onze financiële rompslomp is na al die jaren nog steeds niet afgehandeld. Hij heeft ook een narcistische advocaat en manipuleert wat hij maar kan manipuleren.”

Ook haar dochter ziet Indra sinds de scheiding niet meer. “Mijn dochter is gemanipuleerd tot ouderverstoting. Na het incident met de politie, ging hij haar meteen kopen: voor haar verjaardag kreeg ze zesduizend euro van hem.” Haar dochter kreeg heel wat leugens ingefluisterd. “Wat daarnaast ook heel lastig is, is dat je in al die jaren zo gemanipuleerd wordt, dat je zelf soms hebt gereageerd op manieren waar je niet fier op bent, zoals roepen en met deuren slaan. Die situaties worden dan tegen jou gebruikt. Narcisten gaan hun eigen gedrag ook projecteren op hun partner: zíj zijn gek, zíj hebben zogenaamd borderline, zíj zijn abnormaal. En als je emotioneel bent bij de rechtbank, dan schilderen zij je af als labiel.”

Kennis

Na het geval van huiselijk geweld, sprak Indra met een vriendin. Die raadde haar aan om zich bij te scholen over narcisme. “Er vielen wel duizenden puzzelstukjes van mijn hele leven in elkaar. Eindelijk kreeg het een naam, kon ik mezelf en mijn leven beter begrijpen. Ik ben beginnen lezen en ben nooit meer gestopt. Ik wou alles weten, tot op de draad.” Aan het verleden kon niet meer gesleuteld worden, “maar ik ben gegroeid van een ongezonde naar een sterke empaat. Je empathie kan je niet uitschakelen of afleren, maar je kunt wel sterk ontwikkelen.”

“Je hebt maar één partij nodig om oorlog te voeren.”

Ook wou Indra andere mensen met gelijkaardige trauma’s helpen. In haar praktijk begeleidt ze mensen die te maken hebben of hadden met narcisten. “Want je moet het kennen om het te kunnen herkennen. Door vragen te stellen kan ik vaak al snel vaststellen of iemand met een narcist te maken heeft of niet. Naast haar coaching, schreef Indra een boek over verborgen narcisme. “De focus ligt op kleine zaken, gewoontes, uitspraken, opmerkingen, gedrag in specifieke situaties en patronen.”

“Het was een onverbiddelijke leerschool en ik was klaarblijkelijk hardleers”, zegt Indra. “Maar vandaag ben ik dankbaar voor mijn rijpheid, wijsheid en hoe ik hier persoonlijk uit ben kunnen ontwikkelen.” Daarenboven wil Indra voornamelijk bewustwording creëren en mensen die in een penibele situatie zitten verder helpen. “Narcisme heeft al die jaren in de taboesfeer kunnen woekeren. Het is tijd dat dat woekeren stopt.”

*Indra wou anoniem blijven wegens de nog steeds lopende procedures met haar ex-echtgenoot. Indra is bijgevolg een pseudoniem. Het openingsbeeld is een stockbeeld.