De overgrootvader van Louise (38) werd opgesloten voor collaboratie: “In onze familie blijft het échte verhaal taboe”
De overgrootvader van Louise (38) werd na de Tweede Wereldoorlog opgesloten voor collaboratie met de Duitse vijand. Dat moest ze zelf ontdekken, want in de familie wordt een wel erg opgepoetst verhaal verteld.
“Waar ik woon, is zo’n klein dorp waar mensen elkaar en elkaars familie nog kennen, en dingen niet snel vergeten worden. Als kind lieten mijn grootouders weleens vallen dat de vader van mijn grootmoeder tijdens de oorlog een magazijn van de Duitsers in de gaten hield, in ruil voor wat zakgeld. Het was een simplistisch verhaal, kinderlijk haast: de mensen hadden honger in de oorlog, er waren heel wat kinderen te voeden. Ze hadden het geld dat ze van de Duitsers kregen nodig en hadden daar dus van gebruikgemaakt. Dat was het dan. Over collaboratie werd nooit gesproken.
Toen ik ouder werd, kreeg ik door dat ik tot een familie behoorde waar je in de streek niet altijd graag mee geassocieerd werd. Een zogenoemde ‘zwarte familie’, met mensen die hadden gecollaboreerd in de oorlog. Dat gegeven strookte niet met het verhaal dat ik tot dan had gehoord, en dus ging ik zelf op onderzoek uit. Ik was een jaar of vijftien, en geboeid door de Tweede Wereldoorlog.”
Vlaamsgezind en mooie beloftes
“Na wat graven en spitten bleek dat het verhaal waar mijn grootouders onze familiegeschiedenis mee vertellen, vooral veel weglaat: mijn overgrootvader werkte niet alleen voor de Duitsers, hij maakte ook deel uit van de Duitse beweging en droeg hun uniform. Collaboratie dus. Mijn overgrootmoeder was Vlaamsgezind in hart en nieren, en ik denk dat zij hem heeft beïnvloed, en dat de Duitsers hen in ruil bescherming boden en mooie beloftes deden.”
‘Na de bevrijding was mijn grootvader een van de eersten die opgepakt werd, door de straten gejaagd en bespuwd. Er zal dus meer aan de hand geweest zijn dan voor wat centen een magazijn in de gaten houden’
“Toen ik bij mijn grootouders wilde informeren over die kant van het verhaal, botste ik op een muur. Zeker voor mijn grootmoeder blijft het een groot taboe: je voelt dat zij vooral niets wil lezen over dat verleden, en ook als er op tv iets wordt getoond over collaboratie, zal ze er alles aan doen om het niet te moeten zien. Ze minimaliseert en verdoezelt, haalt anekdotes aan die historisch geen enkele grond van waarheid kunnen hebben, om goed te praten wat de rol van mijn overgrootvader was, en ze wil het al helemaal niet hebben over wat na de oorlog gebeurde en waarom dat zo was.
Meer bijzondere verhalen als Louises getuigenis over collaboratie? Lees dan ook: ‘Getuigenis: Ella kwam na de geboorte van haar zoon te weten dat haar vriend een affaire had’.
Als je weet dat mijn overgrootvader na de bevrijding een van de eersten was die werd opgepakt en door de straten werd gejaagd en bespuwd, dan kun je je ook inbeelden dat er meer aan de hand was dan iemand die voor wat centen een magazijn in de gaten hield. Zelfs na heel wat spitten weet ik de precieze toedracht niet.”
Olifant in de kamer
“Mijn overgrootvader werd zelfs even opgesloten in de leegstaande leeuwenkooien van de Zoo van Antwerpen, samen met andere sympathisanten van de nazi’s. Waarom precies? Dat kan ik niet opmaken uit wat ik las. En al helemaal niet uit het verhaal dat mijn grootmoeder ondertussen zo vaak heeft opgehangen, dat ze het bijna zelf gelooft. Dat haar vader niks verkeerd heeft gedaan. Dat het zo’n lieve, zachtaardige man was. Tegelijk voel je dat ons familieverleden altijd weer de olifant in de kamer is, dat er nog veel schaamte en taboe heerst, wat er voor mij ook op wijst dat ze diep vanbinnen beseffen dat hun versie van de feiten niet klopt en dat het wel degelijk om redelijk zware collaboratie ging.”
‘Ons familieverleden is niets om trots over te zijn, maar tegelijk is het achteraf altijd makkelijk om te zeggen hoe jij het zou hebben aangepakt’
“Of ik het mijn eigen kinderen ga vertellen? Op een zeker moment wel. Zij zullen niet gepest worden om hun zwarte familie, zoals het bij mijn moeder wel het geval was, simpelweg omdat er meer tijd is overgegaan. Ons familieverleden is niet iets om trots op te zijn, maar tegelijk is het achteraf altijd makkelijk om te zeggen hoe jij het zou hebben aangepakt. Zelf schaam ik me er niet over, ik vind het alleen jammer dat er zoveel wordt doodgezwegen en je in mijn familie moet opletten wat je zegt, om geen oude wonden open te maken.”
Tekst: Kelly Deriemaeker. Het openingsbeeld is een stockbeeld.
Meer bijzondere verhalen:
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier