Nooit meer op dieet: 2 expertes vertellen hoe het anders kan

Feeling Redactie

09 aug 2019

Dagelijks worden we om de oren geslagen met tien nieuwe diëten. “En deze werkt écht”, klinkt het. Maar wat als mensen niet gemaakt zijn om zich aan zulke strenge dieetregels te houden? Twee expertes vertellen ons welke aanpak zij hanteren wanneer iemand met een problematische relatie met eten hun deur binnenstapt.

“Snoepen is niet eten, het is tegemoetkomen aan een behoefte”, verklaart Rachel Silski, gespecialiseerd in de psychologische rol van voeding. Het is een aandrang die niets te maken heeft met echte honger. “We luisteren niet naar ons hongergevoel, we bevredigen andere behoeften: verveling, verdriet, woede, frustratie, wrok, schuldgevoel.”

Als we overweldigd worden door emoties, is het de moeite ze de ruimte te geven die ze proberen in te nemen, in plaats van een poging te doen ze te verstoppen tussen twee plakken salami. Je emoties de ruimte geven betekent ook dat je leert ze te erkennen, en uiteindelijk leer je jezelf beter kennen. ‘Waar ben ik voor aan het weglopen, wat probeer ik te verbergen?’ Als je leert welke gevoelens de aanleiding zijn voor je snoepaanvallen, leer je ook ze op tijd aan te pakken.”

Dokter, heb ik een probleem?

Wanneer kun je zeggen dat je problemen hebt met voeding? “Voor mij komt dat moment als iemand eronder lijdt”, verklaart Marina Blanchart, psychologe en coach, gespecialiseerd in korte therapie. “Als iemand heel ongezond eet en te dik is, maar er geen last van heeft, heeft hij of zij me niet nodig. Maar als iemand er lichamelijk en geestelijk onder gaat lijden, en als er gezondheidsproblemen ontstaan, is het iets anders. Maar de persoon zelf moet altijd de eerste stap zetten om er iets aan te doen.”

‘Als je leert welke gevoelens de aanleiding zijn voor je snoepaanvallen, leer je ook ze op tijd aan te pakken’

Oscar Wilde schreef ooit: ‘De enige manier om van de verleiding af te komen, is eraan toe te geven’. En al dacht hij daarbij niet meteen aan slagroomtaart, er zit wel iets in. De beste manier om te voorkomen dat je midden in de nacht opstaat om de koelkast leeg te eten, is jezelf niets te verbieden. “Zelfbeheersing is een absolute illusie, dat werkt niet”, zegt Rachel Silski. “In onze maatschappij moeten we zo nodig alles onder controle hebben. Maar als we de kleine ‘zonden’ kunnen aanvaarden die geen echte zonden zijn, worden ze meteen minder bedreigend. Controle is tirannie, en als je er niet aan toegeeft, voel je je vrijer.”

Als we onze relatie met voeding willen verbeteren, moeten we onszelf dus toestemming geven om te eten. “Dat is niet zo simpel”, geeft Marina Blanchart toe. “Veel van mijn cliënten hebben zichzelf een angst aangepraat voor de voedingswaren waarvan ze houden, waardoor die dan verboden vruchten worden. En wat je verbiedt, wordt altijd aantrekkelijker. Als je minder naar iets wilt verlangen, moet je het verbod wegnemen. Zelfbeheersing is het probleem, niet de oplossing. Hoe meer je alles onder controle wilt houden, hoe gemakkelijker je bezwijkt voor de verleiding. Als je jezelf gewoon die dingen toestaat, haal je de bovenhand.”

Dus een hamburger mag?

Een hamburger mag, maar dan liefst als je echt honger hebt, en niet alleen maar trek. Maar daar ligt nu juist het probleem. “Het is niet altijd simpel om te letten op de leegte in je maag en het onderscheid te maken tussen een leegte vanbinnen, of een veronderstelde leegte”, vertelt Rachel Silski. “We eten vaak vanuit onze gedachten, en niet meer vanuit het lichamelijke hongergevoel.”

Om haar cliënten nieuwe gewoonten aan te leren, stelt Marina Blanchart hen voor om ’s morgens niet te eten en te wachtten tot ze honger krijgen. “We hebben de neiging om te eten als het etenstijd is, en dat ritme past niet iedereen. Idealiter zouden we weer moeten komen tot instinctief eten in plaats van reflexief, iets dierlijks bijna. We moeten loskomen van wat de maatschappij ons oplegt, en eten als we daar zin in hebben, en op ons eigen gevoel leren afgaan.”

‘Zelfbeheersing is een absolute illusie, dat werkt niet’

Dat vraagt natuurlijk enkele aanpassingen. “Hoe je eet, is even belangrijk als wat je eet”, zegt Rachel Silski. Als je niets begrijpt van wat er op het etiket van een voedingsmiddel staat, is er kans dat je lichaam het ook niet begrijpt. “Onze voeding is niet gericht op een gevoel van verzadiging. Junkfood zit vol additieven en producten die de honger nabootsen. Bovendien eten we te snel, zonder te kauwen, en vaak zijn we ook met iets anders bezig: we lopen op straat, we kijken televisie, zitten voor de computer of zijn aan het telefoneren. Ons lichaam beseft niet meer dat het gevoed wordt, het is iets anders aan het doen en kan de boodschap niet meer op de juiste manier aan de hersenen doorgeven.”

Kwel jezelf niet langer

“Laat ook het geïdealiseerde lichaamsbeeld los”, raadt Rachel Silski aan. “Kwel jezelf niet langer met perfecte Instagramfoto’s! Als ik zie hoeveel schade die berokkenen bij mijn cliënten, noem ik die drang naar perfectie de plaag van onze tijd.”

Net als haar collega ziet ze praktisch alleen vrouwen op haar consult. “De maatschappij is onbarmhartig voor vrouwen. Ze zijn zo geconditioneerd om mooi te zijn, geduldig, lief en perfect, en te voldoen aan een bepaald ideaalbeeld. De meeste vrouwen hebben de indruk dat het niet genoeg is om gewoon zichzelf te zijn.”

‘We moeten loskomen van wat de maatschappij ons oplegt, en eten als we daar zin in hebben, en op ons eigen gevoel leren afgaan’

Maar als er één ding is waar we geen controle over hebben, is het wel ons lichaam. “Kijk eens naar het aantal mensen die slaapproblemen hebben”, zegt Marina Blanchart. “Als je met wilskracht alles kon bereiken, zouden die mensen zichzelf wel dwingen om in slaap te vallen. Maar we weten dat het niet zo simpel is. Dat verlangen naar perfectie maakt dat we ons lichaam als onze vijand gaan zien, omdat het niet voldoet aan de criteria die de maatschappij heeft gesteld.”

En dat terwijl ons lichaam onze beste bondgenoot is. We moeten er ook heel ons leven mee doen. We kunnen het dus maar beter te vriend houden, en ernaar luisteren als het honger heeft.