Nina Mouton over moederschap: “Durf ook rouwen om wat je vroeger als kind zélf tekort gekomen bent”

Hanne Vlogaert

30 mei 2023

Van hyperefficiënte soccer mom tot bezorgde helikopterouder of subtiel supporterende bonusmama: moeders komen met vele gezichten. Hoe beleven vrouwen anno 2023 het moederschap? En wat vinden ze de mooiste, dan wel moeilijkste kanten aan die bijzondere rol? Feeling vraagt het elke week aan een ervaringsdeskundige. Deze week: Nina Mouton, voorvechter van échte zelfzorg en mild ouderschap, en moeder van Miro (12) en Loa (9).

Het is een stralende dag als Nina Mouton breed glimlachend in de deuropening van haar gezellig groene stadswoning in Sint-Amandsberg verschijnt. De ontmoeting verloopt zoals ik me die eigenlijk wel wel had voorgesteld: minstens even zonnig en vrij. “Nog vlug even mijn kersenpitkussen in de microgolf steken: mijn regels!” Het zet de toon voor wat een open en divers gesprek belooft te worden: eentje over moederschap, over durven zoeken en twijfelen, over durven stilstaan ook, over niet bang zijn van emoties – want die vliegen op een onbewaakt moment anders toch maar recht terug in je gezicht – en het vooral allemaal niet te perfect willen doen.

Nina Mouton: “Ik ben vrij jong mama geworden: op mijn vijfentwintigste al, wat voor deze tijd niet meer zó gebruikelijk is, maar voor mij– en voor ons – wel een logische stap: ik was er zo klaar voor. Mijn eerste bevalling, van mijn zoon Miro, was meteen extreem heftig: eentje van leven op dood bijna, waar ik achteraf even van ben moeten bekomen – niet alleen fysiek, maar ook mentaal.

“Dat allesoverheersende gevoel van totale liefde dat je zogezegd vlak na de geboorte overvalt, waardoor je alle pijn en kwelling instant uit je geheugen wist: vergeet het. (lacht) Dat was er bij mij dus niet. Het heeft zeker een aantal dagen tot weken geduurd voor ik die ervaring geplaatst had en ik weer verbinding kon maken met mezelf, zodat ik ook verbinding kon maken met mijn kind. Een sleutelmoment daarin was toen een van mijn vroedvrouwen bij mij op bed kwam zitten en gewoon vroeg: ‘Hoe gaat het nu met jou? Want het is wel heftig geweest hé?’

De manier waarop je als baby ter wereld komt, heeft onbewust zo’n grote impact op hoe je later gaat functioneren. Als dat een moeilijke geboorte was, kan het helpen daar achteraf met woorden vat op te krijgen

“Die vraag en erkenning ontroerden mij enorm. Woorden kunnen geven aan heftige ervaringen en de indruk die die ervaringen op ons hebben nagelaten, is zo belangrijk om ze ook te kunnen verwerken. En net dat is iets waar veel mensen tegenwoordig mee worstelen denk ik: een manier vinden om wat je meemaakt ook kenbaar te maken, voor anderen maar ook voor jezelf. Wat voor mij een heftige bevalling was, was voor Miro natuurlijk ook een heftige geboorte. De manier waarop je ter wereld komt en je allereerste ervaringen als baby hebben onbewust een grote impact op hoe we ons als persoon vormen en hoe we gaan functioneren. Omdat Miro zelf geen woorden kon geven aan wat hij zo vroeg al meemaakte, hebben wij dat van zodra hij ouder was, wel voor hem gedaan. Dat leek ons belangrijk.”

De mythe van de ‘perfecte moeder’

Ook het vervolg van het moederschap bleek net iets minder ‘romantisch’ dan ze het zich op voorhand misschien had voorgesteld. “Begrijp me niet verkeerd: peuters, love them. Heel mooi om te zien hoe ze hun eigen willetje ontwikkelen en gaandeweg een eigen persoonlijkheid vormen, maar dear god wat ben ik blij dat wíj die fase intussen door zijn (lacht). Dat mijn kinderen intussen tieners zijn waarmee je kan redeneren, die weten wie ze zijn en die duidelijke interesses hebben, die je kan uitdagen, en die zichzelf hélemaal zelfstandig kunnen douchen en aankleden ook (lacht).

Ik dacht vroeger altijd dat ik een echte babymama ging zijn: eentje die ervan geniet om haar kind in bad te steken of er eindeloos mee te knuffelen, maar dat bleek dus absoluut niet zo. Vreselijk vond ik het: zo’n platte baby in water steken en daarna in van die kleine kleertjes wurmen. En ook dat verhaal mag er zijn: je hoeft helemaal niet alles aan het moederschap fijn te vinden, want sommige dingen zijn ook gewoon helemaal niet leuk. De vrijheid om dat te ontdekken en te beseffen dat ook dat helemaal oké is: heerlijk vond ik dat.”

Een besef dat met vallen en opstaan ging. “In het begin wilde ik een perfecte mama zijn: vanuit mijn opleiding psychologie had ik groot theoretisch kader meegekregen. Door dat zo stipt mogelijk te volgen, zou ik de klus weleens vlug klaren. Disaster waiting to happen natuurlijk. (lacht) Als je baby er eenmaal is, besef je heel vlug dat het zo simpel niet gaat zijn. Bovendien was Miro een kind waarbij de zogenaamd ‘klassieke opvoedingsstrategieën’ – zoals straffen en belonen– helemaal niet werkten. Hij deed iets dat niet mocht, ik strafte hem – bijvoorbeeld door hem in de hoek te zetten, hij krijste het hele huis bijeen, ik voelde mij nog verder onder druk gezet: de chaos was compleet.

Na de meltdown te veel heb ik Miro bij mij genomen en gezegd: ‘Zoon, ik zie je, ik hoor je. Dit werkt niet. We gaan het anders doen.’ Van dan af ben ik vooral gaan afstemmen: voelen wat hij nodig had

Dat vicieuze cirkeltje ging zo lang door, tot we er alle drie helemaal door zaten, zowel Miro zelf als mijn toenmalige partner en ik. Na die ene meltdown te veel heb ik Miro bij mij genomen en hem letterlijk gezegd: ‘Oké zoon, ik zie je, ik hoor je: dit werkt niet. We gaan het anders doen’. Hoe precies, dat wist ik nog niet. Maar dat ik op zoek moest naar een compleet andere aanpak wist ik wel. In feite is Miro het kind dankzij wie mild ouderschap is ontstaan en daar ben ik hem nog altijd dankbaar om.”

Mild ouderschap en ‘maternal gatekeeping’

Een handleiding om aan vast te houden, was er natuurlijk niet. “Ik ben vooral goed gaan luisteren naar mijn kind zelf. Ik heb me naast hem gezet, in plaats van boven hem: ben gaan voelen wat hij nodig had, en heb vooral daarop afgestemd. Je kind zoveel mogelijk ondersteunen in wie hij is, zonder hem op te zadelen met te veel verwachtingen van buitenaf en hem goed leren luisteren naar én omgaan met emoties, zijn voor mij de basis.

Wil dat zeggen dat je je kind zomaar alles toelaat: natuurlijk niet. Mild ouderschap is niet hetzelfde als permissief ouderschap: wel ben ik gaan kijken hoe we de unieke persoon van mijn kind konden laten passen in het grotere plaatje. Want als kind op de grond van de supermarkt liggen huilen omdat je een koek niet krijgt, kan misschien nog net, als volwassene zou dat toch iets minder goed overkomen (lacht). En dus kan samen op zoek gaan naar een goede middenweg soms de oplossing zijn.”

We hebben als mama vaak de neiging om te denken dat we de énige in de hele wereld zijn die weten wat ons kind nodig heeft. Maar naast onszelf zijn er nog zóveel anderen die mee goed voor onze kinderen kunnen zorgen

Een belangrijke stap om opvoeden meer af te stemmen op haar buikgevoel, was de vader van haar kinderen weer toelaten in het ouderschap. “Dat deed ik in het begin niet: hij had immers géén psychologie gestudeerd, en moest mij maar volgen. Eens ik de drang om die ‘theoretisch perfecte moeder’ te zijn had losgelaten, werd duidelijk hoe sterk het vadergevoel van Sven was, hoe mild en logisch dat in elkaar zat ook. De papa van Miro en Loa is heel empathisch waardoor hij zich makkelijk in anderen – en dus ook in de kinderen kon verplaatsen. Daardoor voelde hij vaak heel automatisch aan wat ze nodig hadden en kon hij daar ook makkelijk op inspelen.”

Vaders hun rechtmatige plek laten opnemen in het ouderschap, is iets waar wel meer koppels mee worstelen. “Papa’s voelen zich in die eerste maanden na de geboorte vaak wat overbodig, waardoor ze een eerder afwachtende houding aannemen. Mama’s aan de andere kant durven weleens in de val van ‘maternal gatekeeping’ trappen: we hebben de indruk dat wij – als moeder en primaire verzorger – de enige zijn die wéten wat ons kind nodig heeft en daar ook in kunnen voorzien. En ergens ís dat natuurlijk zo: die primaire symbiotische band is de navelstreng waarlangs je kind leert wat vertrouwen is, wat onvoorwaardelijke liefde is, wat intimiteit en wat gehechtheid is. Maar daarnaast zijn er nog zoveel andere betekenisvolle banden voor je kind om aan te gaan. En zoveel anderen die mee voor je kind kunnen zorgen.

Je hoeft het als mama dus écht niet alleen te doen. Daarop leren vertrouwen, maakt opvoeden zoveel lichter. De belangrijkste rol van de papa: als tweede verzorger is hij eigenlijk het paar ogen dat je kind naar de wereld leert kijken. Dat hem of haar leert dat er buiten die éne alles nog een heel scala aan ontdekkingen is om op te doen.”

Eigen zorg eerst

Mild ouderschap betekent trouwens niet alleen mild zijn voor je kinderen en de mensen om je heen, maar ook voor jezelf. “Durf stilstaan bij jezelf, leer je persoonlijke triggers en blauwe plekken kennen en draag daar zorg voor. Anders zul je daar in je opvoeding vermoedelijk weleens op botsen. En blauwe plekken heeft iedereen: hoe goed je opvoeding ook was, of hoe perfect je als kind ook dacht dat je ouders waren, iedereen is in z’n kindertijd of jeugd dingen tekort gekomen. Momenten waarin er niet afgestemd op jou werd gereageerd en die om een of andere reden zijn blijven plakken. Dat verdriet durven voelen en erom rouwen, helpt om de emotionele lading eraf te halen. Wat het dan weer makkelijker maakt om je niet door je innerlijke kind te laten meetrekken, als je kind iets doet dat op jouw blauwe plekken duwt.”

“Want, wat er gebeurt als je plots zelf als een vijfjarige op je vijfjarige staat te roepen en tieren, is je innerlijke kind dat bovenkomt. Het kind dat vroeger zelf niet gehoord werd of iets pijnlijks meemaakte en dat nu voor jou komt strijden en er eigenlijk voor komt zorgen dat het nu anders zal lopen. Maar dat is uiteraard niet de bedoeling: ten eerste heeft het gedrag van je kind helemaal niks te maken met wat je vroeger hebt meegemaakt. En ten tweede zou het idealiter andersom zijn: de volwassen versie in jou die zorgt voor het kind in plaats van vice versa. Dat laatste gaat veel makkelijker als je je triggers kent.

“Komen mijn kinderen in de buurt van wat mij raakt, dan gaan mijn alarmbellen intussen meestal luidkeels af, waardoor ik weet dat het tijd is om emotioneel even een stap terug te zetten en tegen mijn innerlijke kind te zeggen: ‘Oké, ik begrijp het pijnpunt, maar I got you, innerlijke kind. Dit is geen herhaling van vroeger, en ook al was er vroeger niemand om voor jou te zorgen, ik ben er nú wel. Daar komt het eigenlijk op neer: zelf leren voorzien in wat je vroeger tekort gekomen bent.”

Stukjes ‘goede ouder’ zoeken

Een makkelijke opdracht is dat niet, zegt Mouton nog. “Het is zoals mijn boek het zegt: zelfzorg is het begin van alles. (lacht) Het is een proces dat heel wat tijd, werk en energie vraagt en dat eigenlijk ook nooit klaar gaat zijn. Elke nieuwe stap die je zet, brengt je meestal alleen maar een niveautje dieper: een nieuwe laag van de ajuin die aangeboord wordt. Mensen denken vaak dat ik een soort übermoeder ben die alles netjes op een rij heeft en nooit nog tegen haar kinderen roept. Maar dat is natuurlijk niet zo. Het gebeurt mij ook nog dat ik in de emotie wordt meegetrokken, en dat is ook niet erg. Zolang je achteraf sorry kan zeggen en het er met je kinderen even over kan hebben, lijkt me dat wel oké. Ook daar leer je dan misschien weer iets uit voor een volgende keer.”

Ik was zo lang op zoek naar stukjes ‘goede moeder’ rond mij, dat ik de stukjes ‘goede vader’ compleet uit het oog verloor. Die zoek ik nu: mannen die mij emotioneel mee kunnen dragen, want die zijn er ook

Waar ze zelf zit in haar proces? “Ik ging recent door een scheiding, en ontdekte in de nasleep daarvan dat ik heel lang op zoek ben geweest naar stukjes ‘goede moeder’, vrouwelijke dingen die ik ooit gemist heb vroeger, maar dat ik de stukjes ‘goede vader’ heel lang uit het oog verloren ben. Die ontdek ik nu: ik zoek naar stukjes man die mij dingen geven die ik tot hiertoe nooit ervaren heb. Mannen die mij emotioneel kunnen dragen, die ik dichtbij kan laten, die er voor mij zijn zonder dat ik daar per se iets voor hoef te doen of mij zus of zo hoef te gedragen. En ze zijn er hoor, die mannen: overal. (lacht) Maar ze toelaten en die ondersteuning ook écht durven voelen, is zó spannend.

De eerste keer dat ik toeliet dat een van mijn mannelijke vrienden voor mij kookte, was zo ontroerend. Het is zo kwetsbaar om iemand anders voor jou te laten zorgen. Maar ook so worth it, want: ja, je bent als volwassene perfect in staat om voor jezelf te zorgen, voor de pijn die je in het verleden misschien geleden hebt, de kwetsuren die je er hebt opgelopen. Maar je mag er ook echt op leren vertrouwen dat er naast jezelf nóg mensen zijn die je daarbij willen helpen. Die je willen dragen en troosten. En met dat toelaten van emotionele nabijheid door mannen, experimenteer ik nu: liefst eerst in vriendschapsrelaties, omdat ik voel dat deze tussenstap nodig is vooraleer ik me weer waag aan de romantische liefde.”

Ouders als getuige

De skill waarmee de voorvechter van mild ouderschap en zelfzorg haar kinderen liefst zelf de wijde wereld mee in hoopt te sturen? “Ik hoop vooral dat ze veel vertrouwen hebben in zichzelf en in de mensen om hen heen, dat ze probleemoplossend kunnen denken en dat ze voor zichzelf kunnen uitmaken wanneer ze zich in een emotioneel veilige situatie bevinden: eentje waar ze honderd procent zichzelf kunnen zijn en waar ze niet bang hoeven te zijn om zich kwetsbaar op te stellen. En wanneer ze in een situatie terecht gekomen zijn waar ze zich best zo snel mogelijk uit losmaken, omdat die situatie hen niet dient – doordat de dynamiek er ongezond geworden is – en hen daardoor dwingt om een grens te trekken.

Ik hoop dat mijn kinderen later het verschil kunnen maken tussen mensen waarbij ze emotioneel veilig zijn, en situaties waaruit ze zich best zo snel mogelijk losmaken – omdat ze hen niet dienen, of ongezond geworden zijn

Dat onderscheid leren maken is niet eenvoudig. Het helpt om te weten wat jouw triggers zijn, en welke stukken in de relatie of in wat er misloopt van jou zijn, zodat je daar eventueel verder mee aan de slag kan gaan, maar vooral ook welke stukken niét van jou zijn, maar bij de ander liggen. Dat zijn zaken waar je niks aan kan veranderen. En als die andere niet klaar is om daarnaar te kijken, of het werkt in de dynamiek die ontstaan is gewoon niet meer: dan kan zelf de moed hebben – of de mildheid naar jezelf toe misschien – om te vertrekken, je soms beter helpen.”

Het allermooiste aan ouderschap vindt Mouton dat ze als ouder niet alleen getuige mag zijn van de unieke persoon die haar kind wordt, maar ook dat ze hen daarin mag ondersteunen. “Heel dankbaar en nederig word ik daarvan. Hoe absurd die ondersteuning soms ook mag zijn. (lacht) Miro is nu helemaal in de ban van het getal pi, hij wil zoveel mogelijk cijfers achter de komma uit het hoofd leren. We zitten intussen al aan achtendertig he jongens. (lacht) Tom Waes raakte ooit aan honderd, en ik voel dat dat het doel is nu. Dus gaan we op zoek naar allerlei ezelsbruggetjes om hem tot daar te helpen. Gaat hij daar later iets mee zijn: nee. Vindt hij dat leuk en gaan we er dus helemaal voor: ja! Me samen met mijn kinderen verliezen in van die zotte, kleine projectjes en op die manier verbinden: ook dát is voor mij ouderschap. Héérlijk!”