Liv’s partner ging in burn-out: “Op tijd ‘stop’ zeggen en je niet laten meetrekken in negativiteit is belangrijk”

Hanne Vlogaert

25 nov 2022

Dat haar man het moeilijk heeft om ‘nee’ te zeggen en z’n job met zoveel passie uitvoert dat hij er af en toe diep voor in het rood gaat, wist Liv (39) al langer. Dat zich dat op termijn zou wreken in een burn-out, had ze niet zien aankomen: “Pas toen ik hem op een middag uitgeteld op de zetel terugvond, wist ik dat het serieus was.”

Liv: “Het is waar wat ze zeggen: een burn-out sluipt heel geniepig je leven binnen. Echt opmerken dat er iets grondig scheef zit, doe je vaak pas als het eigenlijk al te laat is. Bij Simon (43) ging dat niet anders: ik merkte wel dat hij slecht sliep, snel geïrriteerd raakte en ook naar de kinderen toe korter was dan gewoonlijk, maar omdat ik wist dat er op werkvlak de laatste tijd wel wat stress speelde, kneep ik een oogje dicht. Ik ging ervan uit dat de prikkelbaarheid tijdelijk was en dat het probleem op termijn vanzelf wel weer zou overwaaien. Pas toen zijn ‘kort lontje’ zich ook uitbreidde naar de werkvloer, sloegen mijn alarmbellen aan: “Thuis had ik Simon immers wel al vaker zijn geduld zien verliezen, je eigen gezin is hopelijk dan ook een veilige omgeving waar dat af en toe kan, maar op het werk was hem dat nog nooit overkomen.”

Bommetje dat barst

Toen haar man op een avond thuiskwam en vertelde dat hij compleet over de rooie was gegaan tegen een collega, leek het Liv de hoogste tijd om in te grijpen. “Simon is normaal gezien een heel empathisch persoon die graag naar mensen luistert en graag conflict bemiddelt – vooral omdat hij naast het concrete verhaal ook de diepere emotionele laag van mensen kan lezen. Toen net datgene waar hij normaal gezien zo goed in is, hem teveel werd, leek mij dat hét teken aan de wand.” En dus raadde Liv hem aan om langs de huisarts te gaan: “Helaas een heel pragmatische man die dacht dat het Simon vooral om ziekteverlof te doen was, terwijl hij in principe niets liever wilde dan werken, alleen was dat gewoon geen optie meer. Niet alleen was zijn energieniveau op dat moment tot een minimum gezakt, hij was vooral ook bang dat emotioneel z’n stoppen nog verder zouden doorslaan, waardoor hij misschien brokken zou maken die achteraf niet meer te lijmen waren.”

“In principe wilde Simon niets liever dan verder werken, maar dat was gewoon geen optie meer. Vooral zijn emotionele onvoorspelbaarheid boezemde hem zelf angst in”

Samen met een tweede huisarts ging Simon op zoek naar een structurele oplossing voor het probleem. In overleg startte hij ook een therapie op bij een psychologe: “Uiteraard kwamen daar al snel dingen bovendrijven die mee en bommetje onder het geheel hadden gelegd. Dingen uit het verleden en uit z’n eigen opvoeding waar hij nog niet mee in het reine was en bepaalde karaktereigenschappen die het hem soms moeilijk maakten om zich staande te houden in een wereld en werkomgeving die veel van hem vroegen.” Vooral Simons neiging om overal ‘ja’ op te zeggen en de moeite die hij had om taken of opdrachten te weigeren, bleken mooi in theorie, maar nefast in de praktijk – zowel voor hemzelf als voor zijn omgeving. “Nee zeggen is voor Simon heel moeilijk, omdat hij niet graag mensen teleurstelt. Hij is een rasechte people pleaser die het belangrijker vindt mensen blij te maken, dan te luisteren naar zichzelf. Ik denk trouwens dat veel mensen die uiteindelijk in een burn-out belanden daar last van hebben: ze zijn heel perfectionistisch en verwachten veel van zichzelf. Zoveel totdat dat uiteindelijk hun eigen petje te boven gaat.”

Gebroken schakel in het gezin

Om Simon te helpen zo snel mogelijk weer uit het burn-out dal te klimmen, vroeg zijn psychologe Liv om samen met hem mee op die grenzen te gaan staan: “Opmerken wanneer je jezelf precies weer eens dreigt voorbij te lopen, is soms iets makkelijker voor een buitenstaander, omdat die niet gekweld wordt door de angst de andere partij tekort te doen. En dus let ik sinds de burn-out mee op: telkens hij taken op zich neemt die strikt gezien niet tot z’n takenpakket behoren of hij weer eens tot ver buiten z’n uren doorwerkt, wijs ik hem daarop. Dat zorgt soms weleens voor boze reacties en luisteren doet hij ook niet altijd (lacht), maar het zorgt er denk ik wel voor dat we op termijn niet weer in hetzelfde straatje belanden.”

“Een burn-out in het gezin, betekent jezelf – en de perikkelen waar je eventueel zelf tegenaan loopt op dat moment – een beetje wegcijferen: op eieren lopen en je partner een beetje ontzien”

Naast praktische ondersteuning bij ‘blinde vlekken’, hielp Liv haar man vooral door hem tijd en rust te gunnen om weer op z’n positieven te komen én door vooral niks te willen forceren. “Iemand in burn-out heeft voor een tijdje geen ruimte en energie voor iets anders dan zijn eigen proces en z’n eigen worstelingen. Dat aanvaarden en hem daarin ontzien, is niet altijd makkelijk, maar volgens mij wel de beste manier om iemand zo snel mogelijk weer beter te laten worden.” Huishoudelijke taken nam Liv dan ook een tijdje volledig op zich en ook als de kinderen met iets zaten, probeerde ze de schakel te zijn waarbij verhaal gehaald kon worden. Dat laatste was voor haar misschien nog wel het moeilijkst: “In normale doen is Simon emotioneel mijn belangrijkste raadgever: weet ik even niet wat gedaan met een situatie op het werk of kan ik een bepaalde knoop niet doorhakken, dan kan hij meestal advies geven. Ook in de opvoeding van onze twee kinderen – beiden tieners in een best belangrijke overgangsfase in hun leven – zijn we normaal gezien een team. Even niet kunnen rekenen op die belangrijke schakel, maakte het soms eenzaam.”

Al vermoedt Liv niet dat haar kinderen daar per se iets van gemerkt hebben: “Iemand met een burn-out in het gezin hebben, betekent een tijdje op eieren lopen voor de rest van dat gezin: jezelf en de perikelen waartegen je zelf eventueel aanloopt op dat moment, heel even on hold zetten. Voor onze zoon van zeventien, die sowieso al een vrij zorgend en zacht karakter heeft niet moeilijk. Voor onze puberdochter die wel graag zegt waar het op staat soms iets lastiger (lacht). Zij en haar vader hebben nogal hetzelfde karakter, waardoor het in volle burn-out al eens danig kon exploderen. Een gesprek met het hele gezin waarin we de situatie wat gekaderd hebben, en vroegen om een beetje ‘geduld’ uit te oefenen, heeft daar rust gebracht.”

“Het klinkt misschien hard maar: voldoende tijd maken voor jezelf en soms ook ‘nee’ durven zeggen tegen het verhaal van je partner, is belangrijk om zelf wel overeind te blijven”

Ook niet altijd even simpel trouwens: jezelf op tijd afschermen voor te veel negativiteit. “Het klinkt misschien hard, maar soms moet je als partner van iemand in burn-out ook even ‘nee’ zeggen tegen diens negatieve verhaal. Voldoende tijd uittrekken voor jezelf en niet non-stop geconfronteerd worden met moeilijke dingen, is nodig om zelf wel overeind te blijven.” Als voornaamste advies voor ‘partners van’, wil Liv dan ook benadrukken hoe belangrijk het is om zelf mensen te zoeken waarbij je af en toe je verhaal kwijt kan. “In mijn geval was dat mijn mama: bij haar kon ik altijd terecht als het me thuis even teveel werd en ook de kinderen waren altijd welkom. Wat ik ook zeker niet gedaan heb, is extra thuisblijven om Simon te ondersteunen. En dat verwachtte hij ook niet. Hij begreep even goed als ik hoe belangrijk het voor mij was om fijne dingen buitenshuis te blijven doen, zodat ik eenmaal thuis mijn rol als luisterend oor wél weer kon opnemen.”

Onbegrip en kwetsbaarheid

Het meest verdrietige aan de situatie vond Liv het onbegrip en de onwetendheid die er op veel plekken nog rond burn-out hangt – niet in het minst op Simons eigen werkvloer. “Toen Simon na enkele maanden thuis weer aan de slag ging, werd daar onmiddellijk veel van hem verwacht. Dat iemand die nog maar net uit een burn-out komt, nog niet instant zijn volledige takenpakket weer probleemloos op kan pikken, was blijkbaar niet duidelijk. In plaats van hem tijd te gunnen om zich weer in te werken, werd hij door z’n leidinggevende onmiddellijk aangepakt op net die punten waar de burn-out hem tijdelijk minder goed in gemaakt hadden: zoals structuur brengen en conflict bemiddelen bijvoorbeeld. Daardoor werden z’n capaciteiten als coördinator en leidinggevende al snel in vraag gesteld: ‘Ben je niet te zacht om leiding te geven?’, ‘Zou je niet beter een job zoeken waar je niet met problemen van mensen om moet gaan?’, terwijl dat net dingen zijn die Simon heel erg liggen.”

“Zijn zelfvertrouwen gaandeweg tot niets zien afbrokkelen, doordat tijdelijke tekortkomingen – veroorzaakt door de burn-out – als karaktereigenschappen werden aanzien, vond ik het verdrietigst”

Door die verwarring van symptomen met karaktereigenschappen, kelderde Simons zelfvertrouwen – dat nog maar net aan herstel begonnen was – in een mum van tijd naar ongekende laagtes. “Simon is normaal best een vrij zelfzeker persoon, die weet waar z’n talenten en sterktes liggen en die ook niet bang is om die voluit voor het voetlicht te plaatsen. Door een foute inschatting van zijn persoonlijkheid en een harde aanpak van iemand die er gewoon een heel andere visie op leiderschap op nahield, brokkelde dat zelfvertrouwen gaandeweg zo ver af dat er nog maar weinig van overbleef. Dat met eigen ogen zien gebeuren en er toch niets aan kunnen veranderen, vond ik misschien nog wel het allerverdrietigst.”

In een paar weken tijd liepen de spanningen op Simon’s werk zodanig op dat er voor hem geen andere optie overbleef dan een nieuwe job zoeken. Volgens Liv een jammere zaak, maar meteen ook een van de grootste game changers voor de burn-out zelf: “Niet alleen zit Simon nu in een werkomgeving die zijn talenten en inzet wel naar waarde schat, maar die ook bewuster omspringt met mentale gezondheid en de gevaren van een overvol takenpakket.” Bovendien helpen collega’s en leidinggevenden Simon er zelfs om z’n grenzen voortaan beter te bewaken: “Wil hij weer eens opdagen voor een activiteit of zich engageren voor een project, terwijl hij strikt genomen niet aan het werk zou moeten zijn, dan wordt hij gewoon naar huis gestuurd (lacht).” En ook de groepssfeer speelt mee: “Op zijn vorige job leefden mensen nogal naast elkaar door. Nu werkt hij een kleiner team waar iedereen elkaar kent en dat doet hem duidelijk deugd.”