Getuigenis: Bertine gaf haar vaste job op voor haar droombaan, maar kwam terecht in een toxische klikcultuur

Feeling Redactie

27 jul 2023

Groots leiderschap lijkt veeleer de uitzondering dan de regel; steeds vaker gaan alarmbellen af over toxisch management. Een Plopsa-topman en psychologieprofessor deden al wenkbrauwen fronsen. Maar ook kleine bazen, zo creëerde Bertines (49) baas een toxische klikcultuur waar geen plaats was voor emotie of menselijkheid.

“Tweede keer, goede keer zou je denken. Bij mij liep het anders. Mijn verhaal in een notendop: ik werkte twintig jaar in de zorg toen ik voelde dat het op was. Ik zag een vacature voor een gids in de stad waar ik woon en waar ik van hou. Geschiedenis boeit me mateloos, dus ik waagde mijn kans, kreeg de job en kon mijn geluk niet op. Het leek alsof ik betaald werd voor mijn hobby.

Helaas brak vijf maanden later corona uit. Mijn tijdelijke contract liep af tijdens de zoveelste lockdown en werd begrijpelijkerwijs niet verlengd. Ik kon niet anders dan terugkeren naar de zorg – wat ik op dat moment ook wel wilde, de collega’s konden hulp gebruiken. Na corona zag ik een nieuwe vacature. Een andere werkgever, maar dezelfde jobinhoud. Enthousiast besloot ik nog eens mijn kans te wagen. Het ziekenhuis verwittigde me dat ik geen tweede keer hoefde terug te keren, maar dat was geen probleem, gidsen was wat ik wilde. Ik diende mijn ontslag in. Twee weken later begon de opleiding.”

Lees ook: Anke (41) nam ontslag: “Voor m’n eigen mentale gezondheid moest ik daar weg”

“Daar begint het toxische gedeelte van mijn verhaal. Mijn papa is mentaal hulpbehoevend, ik sta hem bij als mantelzorger. Een belangrijke afspraak bij de notaris, waar hij niet alleen naartoe kon, viel net in de eerste week van de opleiding. Ik zou een halfuurtje eerder moeten vertrekken. Ik stuurde een beleefde mail naar C., de werkgever, samen met een bewijs van de notaris en de mutualiteit, en legde uit dat de afspraak al vastlag van voor ik de job bij hen kreeg. Zijn antwoord was kurkdroog: ‘Gelieve uw planning te herschikken.’ En ook nog: ‘In voornoemd geval kunnen we uw aanwerving niet verderzetten.’”

“Nadien stapelden de incidenten zich op. Naar de buitenwereld toe had C. de mond vol over klantvriendelijkheid en service. Intern was het de omgekeerde wereld. Er was geen enkele aandacht voor emotie of menselijkheid. Een collega met koorts werd aangemaand om te komen werken. Een andere collega, een alleenstaande mama wier dochtertje griep had, kreeg geen sociaal verlof.

Het ergste was de klikcultuur. C. liet verstaan dat het een goed idee was om onregelmatigheden aan hem te melden. De sfeer tussen collega’s zakte onder nul. Niemand durfde nog iets te zeggen. Bij mij leidde het uiteindelijk tot mijn ontslag.”

Er liepen meerdere klachten tegen mijn baas wegens toxisch leiderschap. Waarom wist ik dat niet voor ik mijn contract tekende?

“Ik zou die dag een bus Franse toeristen rondleiden met een jonge collega. Zij was snotverkouden en had duidelijk haar dag niet. Ik hoorde hoe ze een man afsnauwde. Zij zag dat ik het had gezien en kreeg wellicht schrik dat ik het aan C. zou melden. De spanning liep op. Tijdens de middag nam ik één trekje van mijn e‑sigaret. Ik weet dat dat niet mocht. Maar het was pauze en er waren geen toeristen in de buurt. Mijn collega zag het. Na het werk reed ze linea recta naar C. Wellicht wilde ze me voor zijn, vreesde ze dat ik haar onvriendelijke gedrag zou melden. Dat ging ik niet doen – klikken is mijn stijl niet – maar zij dus wel. De dag nadien had ik vrijaf, de dag daarna bracht de postbode een aangetekende zending. Van C. Ik was op staande voet ontslagen: ‘Wegens het in gevaar brengen van de veiligheid van de passagiers.’ En ook nog: ‘Service en klantvriendelijkheid zijn onze grootste waarden.’ Die had ik ‘flagrant geschonden’. Omdat het een ontslag om dwingende redenen was, zou het bovendien op mijn C4 komen te staan, zodat ik nergens in de sector nog aan werk zou geraken.”

“Intussen is de paniek gezakt, maar op dat moment was ik in alle staten. Ik belde C., hij was niet bereikbaar. Ik belde die collega, die ook haar telefoon niet opnam. Ik was niet eens boos op haar, ik besefte dat zij ook maar een slachtoffer was van de klikcultuur die er heerste. Een andere collega vertelde dat ze ook een keer had gerookt op het werk. Zij had enkel een waarschuwing gekregen en beaamde dat hier werd gewerkt met twee maten en gewichten.

Uiteindelijk belde ik de vakbond. Dat was opnieuw een schok: er bleken al meerdere klachten tegen C. te lopen. Allemaal wegens toxisch leiderschap. Ze moedigden me aan om ook een klacht in te dienen, maar ik weet nog niet of ik dat ga doen. Mijn eerste zorg nu is een nieuwe job vinden: ik heb op dit moment geen inkomen, en door het ontslag om dwingende redenen zal het niet makkelijk zijn om daar verandering in te brengen.”

“Ik vraag me na dit alles echt af of werknemers niet op een of andere manier beschermd kunnen worden tegen toxische bazen. Had ik geweten dat er tegen C. klachten liepen, dan had ik mijn vaste job niet opgegeven, dan had ik niet in deze situatie gezeten. Nu kan hij zijn gang gaan. Ik hou mijn hart vast voor zijn toekomstige werknemers”