Gelukkige relatie: hoe zit dat nu eigenlijk met gehechtheid?
Petra Deij is erkend relatie- en gezinstherapeut, gespecialiseerd in EFT (Emotionally Focused Therapy). Afgelopen voorjaar bundelde ze enkele van haar gouden tips in twee boeken: Zorgvuldig Scheiden en Verder na een Affaire. Aan Feeling verklapt ze drie dagen lang enkele tips. Vandaag leert ze ons wat gehechtheid nu eigenlijk is.
Gehechtheid is belangrijk voor ons, we zijn gemaakt om contact en verbinding aan te gaan met anderen, om ons aan anderen te kunnen hechten. Dat moeten we wel, onze overleving is in belangrijke mate afhankelijk van anderen en zij zijn zelf ook weer van belang voor de overleving van anderen. Hiervoor hebben we gehechtheidsbehoeften die universeel zijn. Deze behoeften gaan over het feit dat we willen dat we gezien worden voor wie we zijn, dat we willen merken dat we de moeite waard zijn. Dit levert een belangrijke bijdrage aan de overleving van onze soort, want voor zoogdieren geldt dat ouders zich aan hun kinderen moeten binden om bereid te zijn voor hen te zorgen zolang zij dit nog niet zelf kunnen. Zorg wakkert gehechtheid en liefde aan, liefde en gehechtheid maken het gemakkelijk(er) om voor iemand te zorgen, een mooi wederkerig proces. Dit geldt echter niet alleen voor de relatie tussen kinderen en ouders of verzorgers maar ook voor volwassenen. Zoals gezegd, zijn wij van een soort dat het nauwelijks alleen kan redden in het leven, we hebben elkaar nodig, daarom zijn we uitgerust met sensitiviteit, voelsprieten die ons vertellen hoe de ander zich emotioneel tot ons verhoudt. Voor dit alles zorgen gehechtheid en emoties.
Zelfstandig en onafhankelijk
In onze westerse maatschappij heerst de tendens dat we zelfstandig en onafhankelijk moeten zijn, deze maatschappij is sterk gericht op het individu. Er lijkt dan aan voorbij te worden gegaan dat om dit te bereiken een bodem van geborgenheid nodig is, en voor die bodem hebben we veiligheid nodig. Dat gaat vanzelfsprekend over de fysieke bescherming, maar ook over emotionele veiligheid. Als we ons goed en beschermd voelen, is er de rust en ruimte om te gaan exploreren, nieuwe dingen te ontdekken en uit te proberen. Vanuit emotionele veiligheid en gehechtheid ontstaat dus de mogelijkheid ons te ontwikkelen en ontplooien, om zelfstandig en autonoom te worden. John Bowlby, de grondlegger van de gehechtheidstheorie noemde dit ‘safe haven, secure base’, en het is te zien in onder andere het gedrag van jonge dieren en kinderen die de wereld verkennen vanuit de veilige omgeving vlakbij de ouder, om op het moment dat er iets nieuws is uitgeprobeerd of gevaar dreigt, rennen, kruipen of waggelen ze zo snel mogelijk terug naar de veilige ouder. Volwassenen hebben en houden dit ook nodig. We blijven nodig hebben dat onze belangrijke anderen ons zien en horen voor wie wij zijn, ons de moeite waard vinden, hun best voor ons willen doen. Vanuit dit licht bezien is het goed te begrijpen hoe snel wij geraakt kunnen worden in onze gehechtheidsbehoeften. Een simpele handeling van de ene partner raakt de andere partner in geen tijd in de gehechtheidsbehoefte, en als die niet wordt vervuld, merken wij dit direct.
In een stabiele relatie maakt dit niet zoveel uit, we zijn flexibel en kunnen wel tegen een stootje. Nu is het niet zomaar gemakkelijk de relatie stabiel te houden in tijden van drukte. In mijn vorige artikel schreef ik daar al over: een partnerrelatie heeft onderhoud nodig, vanwege de vele taken die een koppel heeft en vanwege de niet-vanzelfsprekendheid. Kijk nog eens terug naar dat artikel, lees de vragen onderaan nog eens. Die gaan eigenlijk allemaal over gehechtheid en verbinding: hoe voel ik me nog met jou in contact, in veilige verbinding?
Lees ook: deze 4 vragen overlopen met je partner kan je relatie redden.
