Het leven als garnaalvisser: “Evident was het niet om als eerste vrouw in dat mannenbastion te belanden”

Als enige vrouwen die officieel erkend zijn als garnaalvisser zijn ze verre van klein. Nele en Katrien, groots in het vastberaden voortzetten van een eeuwenoud ambacht.

Ze zijn met twee. De een is een dertiger, de ander een prille veertiger. Twee trotse vrouwen die in Oostduinkerke gediplomeerd te paard vissen op garnalen. Omdat ze daar zin in hebben, omdat de zee trekt. Ook al kom je uit Brussel of moet je opboksen tegen vooroordelen, Nele Bekaert en Katrien Terryn zetten de stiel voort.

Jullie zijn de enige vrouwen die officieel erkend zijn als garnaalvisser. Was het altijd een mannenberoep?

Katrien Terryn: “Vroeger, in de generaties voor ons, waren er ook al vrouwen die visten. Weliswaar een tikkeltje stiekem, er was zelfs een vrouw die zich als man vermomde om met haar paard de zee in te kunnen trekken om op garnalen te vissen. Vandaag zijn er nog meer vrouwen die vissen, maar ze doen dat in de luwte. Alleen wij zijn officieel erkend en mogen dus demonstraties geven.”

Nele Bekaert: “Vijftien jaar geleden heb ik me als eerste vrouw aangemeld. Eerder was dat geen optie. Maar door de UNESCO-erkenning moesten ook vrouwen toegelaten worden, dus heb ik mijn kans gewaagd en ben ik de opleiding gestart. Die duurt twee jaar en bestaat uit een theoretisch en praktisch examen, een jury van erkende paardenvissers beoordeelt je. Evident was het niet om als eerste vrouw in dat mannenbastion te belanden, ik werd met argusogen bekeken. Maar we zijn allebei geen poppemiekes en het is niet omdat ons lichaam anders gebouwd is dat we minder kunnen.”

Hoe kwamen jullie op het idee om de eeuwenoude stiel te leren?

Bekaert: “Ik ben aangespoeld uit Veurne, mijn man is een rasechte Oostduinkerkenaar. We zijn nu negentien jaar getrouwd en hebben drie kinderen. Jaren geleden al werd hij paardenvisser. En dan help je al eens, je gaat eens mee naar de zee en van het een kwam het ander. Hij heeft me de microbe doorgegeven. Na vier jaar werd ik uiteindelijk officieel erkend, maar ik heb echt moeten knokken om er te geraken. Ik heb nog lang het gevoel gehad dat ik net iets meer in de gaten werd gehouden, alsof de oudgedienden me toch nog op een fout wilden betrappen en me niet helemaal vertrouwden.”

Terryn: “Ik heb eigenlijk meer met mezelf geknokt. Ik ben van Brussel, maar we spendeerden onze vakanties hier. Ik was altijd aan het surfen en ik gaf ook surfles, dus die band met de zee was er, maar werd anders ingevuld. Ik leefde in mijn bikini. Hier, maar ook in Spanje en Frankrijk. Bovendien was ik bang van paarden, nadat ik er als 13-jarige afgezwierd werd. Maar toen kocht mijn mama een paard en vermits ik ondertussen bijna al mijn tijd hier spendeerde, zorgde ik meer en meer voor haar paard en ebde mijn angst wat weg. Toen de hoefsmid op een dag langskwam, ging ik nieuwsgierig piepen. Zo te horen was het een krak met jaren ervaring, dus ik verwachtte een oude vent; het bleek een jonge gast te zijn. Pas later, toen we al een koppel waren, kwam ik erachter dat Dominique paardenvisser was en dat zijn hele leven rond de paardenvisserij draait.”

De liefde zat er bij jullie allebei dus voor iets tussen?

Terryn: “Doordat ik zag hoe capabel en begaafd Dominique als paardenvisser is en hoe zachtaardig hij met zijn paarden omspringt, begon het idee te groeien om ook peerdevisser te worden, zoals dat heet als je te paard op garnalen vist. Ik wist dat Dominique me de stiel perfect kon leren. Alles ging goed tot een maand voor het examen. Ik liep toen al twee jaar stage, maar plots schoot ik in paniek. Het paard waarmee ik al die tijd oefende, stierf, dus moest ik plots verder met het grootste paard uit de stal. Maar ik zat er meteen op en 
uiteindelijk is alles perfect verlopen. 
Al die stress was niet nodig geweest.”

Elke visser heeft zijn eigen paard. Ook je dier moet je trainen?

Terryn: “Als je weet wat je doet, kun je zo’n paard in een halfjaar alles leren om te garnaalvissen. Maar het hangt af van het karakter van het paard. Net zoals bij de mens heb je luie en naarstige exemplaren. Een naarstig paard zal altijd zijn best doen, een lui paard probeert er de kantjes van af te rijden.”

Bekaert: “Een paard gaat sowieso niet van nature de zee in. Zijn eerste instinct is net om weg te lopen, dus het vergt wel wat tijd en geduld voor je je paard mee het water in kunt nemen. Dat gaat stap voor stap. Eerst leer je hen de manden op hun rug verdragen, daarna in de kar gaan en pas later het water in trekken. Als je paard je vertrouwt, kun je het naar je hand zetten. Maar vertrouwen is cruciaal. Eens dat er is, voel je elkaar aan en dat is ongelooflijk fijn. Heb je een slechte dag, dan komt je paard even vleien. Heb je veel stress, dan tjokt je paard tegen een gezapig tempo verder. Geweldig toch?”

Hoe vaak gaan jullie de zee op?

Bekaert: “Ongeveer een keer per week. Ik werk fulltime als hoofdverpleegkundige in een woonzorgcentrum, een behoorlijk stressy job. En ik heb nog drie kinderen lopen; paardenvissen is echt mijn moment. Dan kom ik tot rust. Met je paard door de duinen stappen, dat alleen al is een plezier. Meestal gaan we met twee of drie paardenvissers samen. Op zee kan er immers veel gebeuren. Je paard kan weglopen of je net geraakt vast. Paardenvissen is bovendien intens, als mijn man en ik samen gaan vissen, zijn we makkelijk acht uren bezig. In zee wandel je naast elkaar, maar veel kun je niet babbelen, dat hoeft ook niet. Op het water heb je geen nood aan grote conversaties.”

Terryn: “Wij hebben een bedrijf rond die garnaalvisserij, dus hanteren we een taakverdeling. Dominique vist, ik rijd met de huifkar en kook garnalen. Hij heeft een miljoen keer meer ervaring. Ik ben zijn rechterhand en heb sowieso altijd veel werk aan land, dus ga ik momenteel iets minder het water in. Maar we hebben er het eerste familie-uitje met onze baby van vier maanden wél al op zitten. Met ons drietjes samen op een paard. Je merkt het, de liefde voor de paardenvisserij wordt hier met de paplepel meegegeven.”

En wat primeert, het plezier van het vissen of het nauwe contact met je paard?

Terryn: “Je moet van allebei genieten, het is niet het een of het ander. Anders houd je het niet vol. Als je gewoon garnalen wil vangen, ga je beter te voet het water in. Dat kost minder en het is een stuk minder tijdrovend. Je moet zowel je paard als de garnalen graag zien.”

Bekaert: “De vangst is nooit mijn hoofddoel, maar het is wel aangenaam. Met tien of twintig kilo ben ik net zo blij. Maar als ik na een hele dag slechts een halve kilo bijeen vis, bedenk ik toch dat ik in die acht uur ook iets anders had kunnen doen.”

Een vrijblijvende hobby is het niet.

Terryn: “Je vertrekt in ieder geval niet zomaar. Er komt wel wat voorbereiding bij kijken. En een paard is geen surfplank die je ergens kunt deponeren om na enkele maanden nog eens vast te nemen. Onze paarden moeten alle dagen eten, aandacht krijgen en verzorgd worden.”

Maar dat is het allemaal waard?

Bekaert: “Absoluut, je steelt wondermooie kippenvelmomenten. Van 
zonsopgang tot zonsondergang. Nu is het bijvoorbeeld geweldig vissersweer, met een zachte rimpeling op het water. Maar net zo goed geniet je intens van het samenspel met je paard, merken hoe je bijna samen beweegt.”

En zodra je thuiskomt: garnalen smullen?

Bekaert: “Onze garnalen zijn eigenlijk verkocht nog voor we ze vangen. De vraag is altijd groter dan het aanbod. Sowieso eten wij enkel garnalen als we er zelf gevangen hebben. Anders niet.”

Terryn: “Soms zien we op restaurant of in een winkel garnalen liggen waarvan je denkt: wie eet dat? Je kunt het vergelijken met een zelfgekweekte wortel recht uit de grond of een die ingevlogen wordt van de andere kant van de wereld en al dagen onderweg is. Maar wij kunnen niet heel België bevoorraden, dus gelukkig zijn er ook nog mensen content met garnalen die in Marokko gepeld worden. Wij kopen zelf ook garnalen aan hoor, voor onze garnaalkroketten hebben we er immers veel nodig, maar we kopen die wel rechtstreeks aan een boot.”

Hoe ziet de toekomst van de garnaalvissers te paard eruit?

Terryn: “Wij zijn niet in paniek. De paardenvissersstiel zal nooit meer worden zoals vijftig jaar geleden, want er wordt nu vooral op garnalen gevist met schepen die netten over de zeebodem slepen. Dit jaar is de vangst pover. De natuur herstelt zich wel, alleen neemt ze meer dan ze geeft als je haar niet respecteert. Dat is nu het geval, er zijn minder garnalen dit jaar. Onlangs las ik dat gekweekte garnalen de toekomst zijn, ik viel van mijn stoel. Maar laat ze maar doen. Bij voorkeur kweken ze die nepgarnalen in Nederland, dan hebben wij hier misschien terug meer ‘wilde’ garnalen. Want één ding is zeker: wij paardenvissers blijven vissen.”

Door Sophie Allegaert. Beeld: Liesbet Peremans.

Meer lezen

Psycho & Relatie

Psycho & Relatie

Lichaamstaal verwoord: “Gesproken woorden dienen vaak slechts als leestekens voor wat we met ons lichaam al vertellen”

Food

Food

5 x de lekkerste mosselen aan de Belgische kust

Celebs

Celebs

Moet je zien: Victoria en David Beckham bootsen hun huwelijksfoto na (inclusief paarse trouwlooks)