Frances Lefebure: “Plusouder worden is best heftig: het kan soms heel eenzaam voelen”

Van hyperefficiënte soccer mom tot bezorgde helikopter-ouder of subtiel aan de zijlijn supporterende bonusmama: moeders komen met vele gezichten. Hoe beleven vrouwen anno 2023 het moederschap? En wat vinden ze de mooiste dan wel moeilijkste kanten aan die bijzondere rol? Feeling vraagt het elke week aan een ervaringsdeskundige. Vandaag: Frances Lefebure (33) over haar rol als plusmama van twee zonen.

Klaar voor het moederschap was actrice, presentatrice en tv-maakster Frances Lefebure dankzij haar zorgende karakter naar eigen zeggen al vrij lang. “Ja, ik ben dat meisje dat in haar tienerjaren al wist dat ze ooit mama zou willen worden.” Concreet werd die kinderwens echter pas toen ze een tweetal jaar geleden acteur – en intussen ook wettige echtgenoot – Boris Van Severen tegen het lijf liep: “Boris is de eerste persoon waarbij ik echt voel dat ik kinderen met hem wil. Dat ligt niet aan eerdere relaties, maar eerder aan wie hij is – én aan het moment in mijn leven misschien. Ik voel me klaar om dat soort engagement aan te gaan en ik heb een groot vertrouwen in Boris als mens: bij hem heb ik voor het eerst het gevoel voor álles te willen gaan.”

“Dat klinkt in eerste instantie misschien heel romantisch, maar eigenlijk is het dat net niet, toch niet op de cliché manier: Ik weet dat onze relatie niet alleen rozengeur en maneschijn zal zijn – per week discussiëren we misschien wel een uur, maar vinden dat heerlijk, want zo is het leven en zo is de liefde. Maar Boris is de eerste met wie ik mezelf al die moeilijke momenten ook zie trotseren: ons zie ik samen tachtig jaar worden.”

(Plus)ouder: “Verrijking voor je persoon”

Dat Boris voor Frances als die ‘rots in de branding’ aanvoelt, zou weleens iets met zijn eerdere relatiestatus te maken kunnen hebben. Voor ze elkaar leerden kennen, had de acteur er al een relatie van negen jaar opzitten en werd hij ook vader van twee kinderen, een zoon van intussen zeven en eentje van negen jaar oud. Iets dat volgens Frances duidelijk voelbaar is in zijn karakter: “Boris is een heel jong en onstuimig iemand, maar wel op een stevig bedje van maturiteit en zin voor verantwoordelijkheid, toch wat zijn kinderen betreft. Eigenschappen die hij volgens mij – sterker dan andere mensen van onze leeftijd misschien – ontwikkeld heeft door vader te worden.

Boris heeft er al een heel gezinsleven opzitten en heeft alles al eens voor een eerste keer gedaan – daarom ook dat we trouwen zo speciaal vonden: dat was echt iets van óns. Dat kan mij soms raken. Toch denk ik dat dit voor ons het best mogelijke scenario was. Mocht hij dat verleden niet gehad hebben, zou hij vermoedelijk ook nooit de persoon geworden zijn op wie ik twee jaar geleden verliefd werd.”

Plusmama worden verliep desondanks niet zonder slag of stoot. “Begrijp me niet verkeerd: plusouder zijn is onbeschrijfelijk mooi. Je krijgt als buitenstaander de kans om kinderen die niet de jouwe zijn van dichtbij mee groot te brengen en om een unieke en waardevolle rol in hun leven te spelen. Daarvoor alleen al ben ik Boris dankbaar. Maar plusouder worden is ook heftig: je weet als nieuwkomer niet goed wat je rol of taak is, en waar je precies in het plaatje past. Je partner en zijn kinderen hebben er – samen met een ex – al een heel verleden opzitten, en hebben een band met elkaar waar jij niet bij kan en ook niet bij hoort. Dat laatste kan soms hartverscheurend eenzaam voelen.”

“Boris heeft er al een heel gezinsleven opzitten. Dat raakt mij soms, maar tegelijkertijd weet ik: zonder dat verleden was hij nooit de rijke en mature persoon geworden op wie ik zo verliefd werd”

Frances leerde mettertijd beter met die aparte ‘outsiderspositie’ omgaan, maar soms steekt de pijn of het verdriet nog weleens in in alle hevigheid de kop op. “Gek genoeg meestal niet op grote momenten, maar net bij kleine, ogenschijnlijk bijna banale momentjes van gezinsgeluk: “Wanneer ik Boris hand in hand met zijn zoon in de zetel zie liggen of hen samen naar een filmpje zie kijken, bijvoorbeeld. Dan kan de alles overtreffende en onvoorwaardelijke liefde die er hangt tussen een biologische ouder en zijn kind, mij zo treffen en dan besef ik: ‘daar heb ik niks, maar dan ook niks mee te maken’. Want: als plusouder kan je wel heel dicht bij dat soort liefde komen, helemaal hetzelfde als met je eigen vlees en bloed wordt het niet.”

Van kern- naar plus: “Loslaten en rouw”

Hoe de tijd Frances precies geholpen heeft dat gebrek een plaats te geven? “Door te aanvaarden dat die gevoelens er zijn en je daar ook niet schuldig over te voelen. Het is normaal dat je als vrouw pijn voelt bij het besef zelf nooit deel uit te zullen maken van een kerngezin waarin beide ouders eenzelfde biologische band en eenzelfde onvoorwaardelijke liefde met ál hun kinderen delen. Zeker als je iemand bent die wel met dat ‘ideale droombeeld’ in het hoofd groot geworden is. Dat plaatje loslaten, vraagt tijd, rouw en verdriet.”

Ook belangrijk: eerlijk over die gevoelens met je partner kunnen praten. “Durf te laten zien dat je je soms eenzaam voelt of dat bepaalde dingen je raken. Dan kan je partner proberen dat te begrijpen en daar ook erkenning voor geven, waardoor het eenzame gevoel soms al iets minder wordt. Hoe sterker de band met je partner – en die met je pluskinderen ook trouwens – hoe meer fond er is om tegenwicht te bieden aan dat eenzame gevoel en hoe meer je je toch deel kan blijven voelen van het geheel.”

Elkaar steun en erkenning geven, kan voor partners in een nieuw samengesteld gezin soms wel een uitdaging zijn, gewoon omdat je elkaars gevoelens op dat vlak niet volledig kán begrijpen: “Ik kan niet weten hoe het voelt om ouder te zijn, en Boris kan niet weten hoe het voor mij voelt om plusouder te zijn. Aanvaarden dat je op dat vlak altijd voor altijd een klein stukje van elkaar verwijderd blijft en dat niet erg vinden, is ook deel van het proces. Gelukkig heb ik aan Boris een heel empathische partner die veel ruimte laat om te praten over waar ik mee worstel, waardoor hij wel héél dicht bij dat begrip komt.

“Aanvaarden dat je partner nooit volledig kán begrijpen waarom jij je als plusouder soms zo alleen voelt binnen je eigen gezin, is ook deel van het proces”

‘Ruimte maken om te praten’ vindt Frances dan ook meteen een van de belangrijkste dingen die ze als ouder – plus of niet – aan haar kroost hoopt te kunnen meegeven. “Eén van de mooiste dingen aan plusouder zijn, vind ik de meerwaarde die je in het leven van een kind kan zijn. Je kan een rol of functie vervullen die anders is dan die van de ouders, want een ‘mama’ en ‘papa’ heeft zo’n kind al. Ik zie een plusouder dan ook vooral als een extra bron voor kinderen om stukjes van een bepaalde ideologie of van ‘een manier van naar de wereld kijken’, bij op te pikken.”

Littekens, kwetsuren en praten

“In mijn geval hoop ik dat mijn pluskinderen iets hebben aan de open en reflectieve manier waarop ik in het leven probeer te staan. Ik sta veel stil bij wat ik denk en voel en probeer daar ook heel transparant over te communiceren. Voor mij moet álles besproken kunnen worden, zelfs als wat je voelt of denkt de andere kwetst. Het lijkt mij de enige manier om storingen aan te pakken en ervoor te zorgen dat je niet te ver van elkaar verwijderd raakt.”

“Heel open en eerlijk kunnen praten over álles wat je denkt en voelt in relaties die voor jou belangrijk zijn, vind ik super waardevol”

Zo’n open en transparante houding vraagt wel wat oefening én zelfreflectie: “Gevoelige gedachten durven delen en vooral ook kunnen ontvangen, is niet altijd makkelijk. Je moet jezelf en je eigen kwetsuren al goed kennen om voldoende afstand te kunnen nemen van wat gezegd wordt en niet in een patroon van actie-reactie terecht te komen. Maar als dat lukt, krijg je er wel een heel rijke relatie met veel diepgang voor in ruil.”

Dat Frances zoveel waarde hecht aan een open klimaat en een gezin ‘zonder taboes’, komt niet zomaar uit de lucht vallen. “De neiging om heel zelfreflexief te zijn, zit in mijn karakter. Dat ik op mijn tiende verjaardag geen speelgoed of poppen cadeau kreeg, maar een werkboek filosofie, zegt waarschijnlijk genoeg.” (lacht) “Daarnaast merk ik hoe langer hoe meer dat de manier waarop ik in het leven sta en met mijn pluskinderen omga, veel te maken heeft met hoe mijn mama vroeger met ons omging. Mijn moeder was – om het zacht uit te drukken – niet een van de meest ongecompliceerde vrouwen die ik ooit in mijn leven gekend heb (lacht). Al van jongs af aan hoorde ik haar met vriendinnen heel open spreken over wat haar bezighield. Het is bijna logisch dat je als kind van dan ook zo’n houding ontwikkelt.”

Plusmama: emotionele rollercoaster

Heeft ze in haar eigen plusouder-proces handvaten gemist? “Zeker: toen het serieus werd tussen mij en Boris, ging ik op zoek naar boeken die mij zouden kunnen helpen, maar veel literatuur is er over plusouderschap nog niet te vinden. Boeken die er zijn, spitsen zich vooral toe op de praktische kant: hoe ga ik om met de ex van mijn partner? Hoe schep ik een band met mijn pluskinderen? etc. Terwijl ik net heel erg nood had om een leidraad te vinden voor de emotionele rollercoaster waar je als plusouder in terecht komt.

Iets waar ik bijvoorbeeld zelf heel erg mee geworsteld heb – maar waarover in boeken met geen woord wordt gerept, is met het effect dat ‘plusouder zijn’ heeft op jou als vrouw. Een voorbeeld: omdat ik al plusmoeder ben van twee zonen, zal ik nooit op dezelfde manier het biologische moederschap in kunnen stappen als iemand die die plusgeschiedenis niet heeft. Ook die ‘omgekeerde’ volgorde is best heftig en vraagt om zorg en verwerking.”

“Wat mij in dat emotionele stuk nog het meest geholpen heeft, zijn gesprekken met vrouwen in dezelfde situatie. Met Tatyana Beloy (zelf plusmama en auteur van ‘Nooit meer Stiefmoeder’, red.) heb ik het bijvoorbeeld gehad over de eenzaamheid die bij plusouderschap komt kijken. Je ervaringen kunnen delen met iemand die écht begrijpt wat je doormaakt, is zo waardevol.

“Ik hoop voor andere plusmama’s en -papa’s dat er meer begrip komt voor hun kant van het verhaal: de gescheiden ouder zijn is heftig, maar de nieuwkomer zijn in het verhaal is dat ook”

Wat zou ze andere plusmama’s en -papa’s nog toewensen? “Misschien dat er meer begrip komt voor hun kant van het verhaal. Want: de gescheiden ouder zijn is niet makkelijk, maar de nieuwkomer zijn, is dat ook niet. Je hoort nog heel vaak dat je als partner van een man of vrouw met kinderen ’toch weet waaraan je begint’, maar geloof mij: dat weet je niet. Net als bij een eigen kind krijgen, kan je op voorhand onmogelijk inschatten wat ‘plusouder worden’ met je gaat doen en wat het zoal inhoudt. Bovendien kies je er zelf ook niet voor om verliefd te worden op iemand met kinderen: zoiets gebeurt gewoon en áls dat zo is, probeer je er – allemaal samen – het beste van te maken. Je smijt je – met alle liefde, zorg en aandacht die je in je hebt – om een goede partner te zijn én een meerwaarde in het leven van die kinderen.”

In het beste geval schiet een kind van gescheiden ouders er volgens Frances daarom ook niet per se bij in: “Akkoord: in een ideaal scenario maken twee mensen uit liefde een kind en blijven ze vervolgens voor altijd bij elkaar. De realiteit laat duidelijk zien dat dat niet altijd haalbaar is, en dan is met het grootst mogelijke respect en met zoveel mogelijk mildheid voor elkaar uit elkaar gaan, misschien niet altijd de slechtste optie. In het beste geval verliest een kind geen liefdevolle ouder – want die blijven bestaan, alleen niet onder één dak, maar krijgt hij er daarnaast ook nog eens twee extra betekenisvolle mensen in z’n leven bij. Daar kan je als persoon toch alleen maar rijker van worden?”

Meer lezen over ouderschap:

• Lize Spit en Ine Van Wymersch: “Moeders spelen vaak een grote rol bij mensen met een kras in hun ziel”
• Thuisblijfmama Emely: “Eindelijk is er tijd om te knuffelen en écht te praten met mijn kinderen” 
• Buitengewone moeder: Anne-Sophie is biologische, adoptie- en plusmama