Experten over de vraag: Bestaat er zoiets als een toxische vriendschap?

Feeling Redactie

21 okt 2022

Journaliste Selma Franssen deed onderzoek naar vriendschap en bundelde haar conclusies in het boek Vriendschap in tijden van eenzaamheid. Beate Volker, hoogleraar stedelijkheid en sociale relaties aan de universiteit van Utrecht, doet onderzoek naar het belang van vriendschap. Samen zijn zij dan ook het aangewezen experten-duo om de volgende vraag te beantwoorden: “Bestaat er zoiets als een toxische vriendschap?“.

Experten aan het woord

Beate Volker: “Een vriendschap wordt toxisch als er sprake is van onevenwicht, wanneer een van de twee vrienden afhankelijk wordt van de ander en diens mening of goedkeuring. Dat is precies het tegendeel van wat een vriendschap hoort te zijn. Een goede vriend bevestigt jou en laat je openbloeien. Wanneer je de ander nodig hebt bij alles wat je doet, vormt die vriendschap een bedreiging voor je identiteit. Wie goed in zijn vel zit, gaat tijdig op de rem staan, maar wie zich onzeker voelt, ziet vaak de alarmsignalen niet en raakt zozeer verstrengeld dat het ongezond wordt.”

Een jeugdvriendin terugzien geeft een vertrouwd gevoel. Dat je een verleden met elkaar deelt, zorgt voor die speciale klik (Selma Franssen, auteur)

Selma Franssen: “Soms voel je je leeggezogen nadat je met een bepaalde vriend(in) hebt afgesproken, maar daarom gaat het nog niet om een toxische vriendschap. Dat wordt het pas wanneer er elke keer te weinig ruimte is voor jou, en wanneer je blijft vastzitten in een negatief patroon. Toch is het niet altijd vanzelfsprekend om een vriendschap te beëindigen, zeker niet als die al jarenlang standhoudt en de ander heel veel over jou weet.”

Getuigenis: Karen (54) verbrak de vriendschap met haar studievriendin

Karen (54): ‘Een liefdesrelatie beëindigen is pijnlijk, maar iedereen heeft het weleens gedaan. We weten hoe het moet. Bij een vriendschap ligt dat helemaal anders. Ik beleefde al een hele tijd geen plezier meer aan mijn vriendschap met Joke, een oude studievriendin, maar ik kreeg het niet over mijn hart om haar definitief uit mijn leven te bannen. Toch voelde ik me elke keer gebruikt nadat ik met haar had afgesproken. De gesprekken gingen telkens over haar problemen, het kwam gewoon niet in haar op om ook eens te vragen hoe het met mij ging. Ik betrapte mezelf er soms op dat ik amper een woord gezegd had tijdens onze etentjes. Toen ze mij vorig jaar verweet dat ik er niet genoeg voor haar was, terwijl ik zelfs tijdens de lockdowns wekelijks met haar ging wandelen, heb ik de knoop doorgehakt en beslist dat ik het contact zou laten verwateren. Maar dat was makkelijker gezegd dan gedaan. Ik voel me nog steeds schuldig, als ik de telefoon niet opneem wanneer ze belt of als ik lieg dat ik geen ruimte heb in mijn agenda. Ik vermoed dat ze ondertussen wel iets doorheeft, want haar toenaderingspogingen zijn afgenomen. Het is pijnlijk dat het zo moest lopen, maar ik voel me een heel stuk lichter, nu Joke niet meer zo aanwezig is in mijn leven.’

In ‘Vriendschap in tijden van eenzaamheid’ onderzoekt Selma Franssen vragen als: Bestaat de eenzaamheidsepidemie? Moeten we vriendschappen wettelijk erkennen? Bestaan er datingapps voor vrienden? Zijn de vriendschappen van mannen anders dan die van vrouwen? Is het echt moeilijker om nieuwe vrienden te maken na je dertigste? Dat leidt vaak tot verrassende antwoorden, maar bovenal tot het inzicht dat vriendschappen minstens zo veelzijdig, turbulent en waanzinnig interessant kunnen zijn als liefdesrelaties.

Vriendschap in tijden van eenzaamheid, Selma Franssen (Houtekiet), € 19,99. Verkrijgbaar hier via Standaard Boekhandel.