Clara leeft met hypochondrie: “Ik was bang dat ik niet meer wakker zou worden”

Cleo Decoster

09 dec 2022

Doodsangsten uitstaan telkens je een vetbolletje op je lichaam ontdekt. Iedere ochtend nagaan of je ledematen nog werken naar behoren. En bij elk kwaaltje naar een dokter vluchten om gerustgesteld te worden: die hoofdpijn is geen teken van Magere Hein. Voor mensen met hypochondrie, een ziekteangststoornis, zijn deze gedachten dagelijkse kost. Clara (34) leeft al met de stoornis van zolang ze zich kan herinneren. Maar enkele jaren geleden bereikten de hypochondrische gedachten een hoogtepunt.

“Ik ben altijd bang geweest voor ziektes en kankers”, vangt Clara aan. “Maar pas vanaf ik een twintiger werd, begon duidelijk te worden dat die gedachten soms best buitensporig waren.” Ziektevrees of hypochondrie* is een stoornis waarbij personen enorme angsten ontwikkelen rond ziek worden en het oplopen of hebben van bepaalde aandoeningen. “Mijn dokter vertelde me enkele jaren geleden dat ik een angststoornis heb, en dat mijn angsten zich voornamelijk manifesteren in hypochondrie”, legt ze uit. Hoe ver die angsten Clara konden drijven, werd in het coronajaar 2020 pas echt duidelijk.

Zombiemodus

“Als je voor 2020 aan mij had gevraagd wat mijn grootste irrationele wereldangst was, dan zou mijn antwoord altijd ‘een pandemie’ zijn geweest”, zegt de dertiger. “Wanneer dan plots werkelijk een virus de hele aardbol inpalmde, vormde dat uiteraard een grote trigger voor mij.” Clara volgde de overheidsmaatregelen omtrent corona nauw op, en was bang om besmet te worden. “Ik dacht constant dat ik iets in mijn keel of longen voelde. Maar heel wat mensen hadden gelijkaardige zorgen toen. Pas vanaf de eerste coronazomer is alles voor mij echt beginnen sneeuwballen.“

“Ik probeerde in het reine te komen met het feit dat ik niet oud zou worden.”

“Ik stond op, ging slapen en alle minuten ertussen dacht ik dat ik een hersentumor, longkanker of een andere ziekte had”, herinnert Clara zich. “Ik was voortdurend bij mezelf op zoek naar symptomen. Ik ging na of ik nog kracht in mijn handen had bijvoorbeeld, om zo vroege tekenen van MS of ALS op te sporen.” Haar angsten namen zodanig de overhand dat Clara ervan overtuigd was dat ze niet lang meer te leven had. “Ik probeerde in het reine te komen met het feit dat ik niet oud zou worden. De hele film speelde dagelijks voor mijn ogen af en die eindigde altijd op dezelfde manier: met mijn familie aan mijn sterfbed.”

“Om de zoveel tijd circuleerde er een nieuwe ziekte door mijn hoofd. Van leukemie tot darmkanker tot corona. Ik voelde overal bultjes en bolletjes en durfde niet in te slapen uit schrik niet meer wakker te worden. Een bloedklonter zou mijn dood weleens kunnen betekenen”, aldus Clara. Overdag kon ze haar tijd nog amper productief invullen. “Al mijn energie ging naar het bedenken van de ergste horrorscenario’s en het onderdrukken van die angsten en die paniek. Ik kon alleen maar in de zetel liggen en tv kijken om toch enige afleiding te hebben. Douchen, kuisen, koken... die taken stelde ik zo lang mogelijk uit. Ik leefde in een soort zombiemodus. De absolute basistaken voerde ik wel uit, zo zouden mensen niet doorhebben dat er iets aan de hand was. Ik wou niemand vertellen wat er in mij omging, want dat zou alles alleen maar echt maken.“

Psychose

En dan, na een late zomeravond, verloor Clara urenlang het contact met de werkelijkheid. “Mijn toenmalige vriend was een weekend in het buitenland. Tijdens de nacht werd ik wakker en durfde ik niet meer te gaan slapen, alweer uit vrees voor een bloedklonter. Ik voelde het opkomen: een zoveelste paniekaanval. Maar deze bleek wel even wat anders te zijn.” Na even terug in te dommelen, ontwaakte Clara met een verschrikkelijke gedachte. “Ik was er zeker van dat mijn vriend dood lag in zijn hotelkamer. Ik dacht aan een gevecht, dat hij doodgeschoten zou zijn of gestorven was aan een CO-vergiftiging. Die angsten voor ziekte en dood werden nu geprojecteerd op iemand anders. Mijn brein schoot alle kanten uit en ik ging echt even zweven.” Clara belde haar mama. “Ik kraamde er van alles uit: dat mijn lief dood was en de politie straks zijn lijk zou vinden. Ik was er zeker van: mijn lief was gewoon dood.”

“Ik verloor echt mijn voeling met de realiteit. Enkel een fragiel spinsel vormde mijn houvast met de echte wereld. Ik leerde wat voor een kracht je brein wel degelijk heeft”

“Ik verloor echt mijn voeling met de realiteit die ochtend. Enkel een fragiel spinsel vormde mijn houvast met de echte wereld. Dat was nog mijn enige connectie met de werkelijkheid en de enige reden dat ik niet helemaal ben doorgedraaid. Die nacht leerde ik wat voor een kracht je brein wel degelijk heeft”, zegt Clara. “Enkele weken later vertelde mijn dokter dat ik waarschijnlijk een psychose had meegemaakt of in elk geval op het randje van een aanval had gebalanceerd. Zij verwees me door naar een psycholoog en raadde me aan om met antidepressiva te starten. Ik ging akkoord want zoiets heftigs wou ik nooit meer meemaken.”

Therapie

De medicatie sloeg snel aan bij Clara. “Wanneer ik opnieuw stabieler was, besefte ik hoe erg alles geweest was. Ik was dag in dag uit, elk moment van mijn leven, bezig geweest met die ziektevrees.” Ook vorige klachten, zoals constante draaiingen, verdwenen eindelijk. “Een aanhoudende duizeligheid voedde al maanden mijn angst voor een hersentumor. Van mijn therapeute leerde ik dat dit wel vaker voorkwam bij mensen met angststoornissen. Omdat mijn lichaam zich al die tijd in een staat van verdediging bevond en ik altijd paniekerig in- en uitademde, voelde ik mij licht in mijn hoofd. ‘De duizeligheid zou wel overgaan naarmate de medicatie begint te werken’, zei zij. En gelijk had ze: op een dag ben ik gewoon terug opgestaan als mezelf.”

Ook Clara’s huisdokter speelde een belangrijke rol voor en na haar diagnose. “Als ik een nieuwe ziekte in mijn hoofd kreeg, maakte ik meteen een afspraak bij mijn dokter. Afwachten tot het moment van die consultatie was vaak hels. Maar mijn dokter kon wel altijd soelaas bieden. Ik heb namelijk het ongelooflijke geluk een onverstoorbaar vertrouwen in mijn huisarts te hebben. Dat is iets wat bij lotgenoten met hypochondrie jammer genoeg vaak ontbreekt. Mijn huisarts straalt altijd zekerheid en kalmte uit. Daarenboven maak ik er in mijn hoofd een onbetwistbaar feit van dat dokters zoals goden zijn: onfeilbaar. Televisieprogramma’s als Topdokters zijn dan ook niet aan mij besteedt. Laat mij maar in die bewuste waan leven.”

Deel van mij

“Sinds ik met antidepressiva ben gestart, is ook de hypochondrie wat meer gaan liggen”, aldus Clara. “Hoewel het niet weg is natuurlijk. Hoe ik me nu voel, is hoe het vroeger ook voelde. Gedachten over ziektes en aandoeningen malen nog steeds door mijn hoofd, maar ik kan me daarnaast terug bezighouden met andere zaken. Ik kan terug functioneren. Voor mij is dit back to normal, en die angstige gedachten zijn nu eenmaal een deel van mij.”

“Ik wou niemand vertellen wat er in mij omging, want dat zou alles alleen maar echt maken.”

Wel vormen heel wat zaken in haar omgeving nog steeds een trigger voor Clara. “Ik heb nooit informatie online opgezocht, dat is als een doodvonnis krijgen. Wel keek ik vroeger heel wat ziekenhuisseries. Wegdromen bij een aflevering van Grey’s Anatomy, bijvoorbeeld, was echt een vorm van ontspanning. Maar sinds corona ben ik hier ook mee gestopt. Het gaf mij geen rust meer, juist het omgekeerde.” Wat dan nog het meeste stress en angst teweegbrengt bij Clara? “Dat zijn alle verhalen rondom mij. Zij het verhalen van vrienden van vrienden waarbij plots een ernstige ziekte werd ontdekt of krantenartikels over die één in een miljard persoon met een gekke en gruwelijke aandoening. ‘Die mensen dachten ook dat het hen nooit zou overkomen’, blijf ik denken. ‘Dus waarom zij wel en ik niet?'”

*In de DSM-5, een internationaal classificatiesysteem voor psychische stoornissen, werd hypochondrie herbenoemd. De term werd opgesplitst in twee stoornissen: somatisch-symptoomstoornis en ziekte angststoornis. ‘Hypochondrie’ wordt als dusdanig niet meer gebruikt.

**Clara is een schuilnaam. Het openingsbeeld is een stockbeeld.