Charisma kan je leren: “Ga op zoek naar wat jou uniek maakt”

Feeling Redactie

23 okt 2020

De x-factor maakt van de zanger een ster. Het is iets wat de rest niet heeft. Of toch... Ook jij kunt shinen, want wat blijkt: charisma laat zich aanleren. En wel zo!

Denk je aan charisma, dan is de kans groot dat vooral wereldleiders, tv-persoonlijkheden en succesvolle ondernemers in je opkomen. Type Obama, Oprah en Steve Jobs. Ze komen ergens binnen, trekken hun mond open en weten aanwezigen mateloos te boeien. Magic! Toch zul je ongetwijfeld een aantal mensen in je omgeving kennen die soortgelijk effect op anderen hebben. Die collega of die vriendin bijvoorbeeld die bijna op een natuurlijke manier een ruimte kan opeisen.

En eerlijk is eerlijk: mensen met de x-factor hebben meestal een streepje voor op anderen, zo blijkt ook uit wetenschappelijk onderzoek. Bedrijfspsycholoog Jasmine Vergauwe, verbonden aan de Universiteit Gent, deed in 2017 en 2018 onderzoek naar charisma binnen de bedrijfswereld en kwam tot de conclusie dat charisma absoluut een impact heeft op de loopbaan van mensen. Jasmine Vergauwe: “Meer nog, hoe charismatischer je bent, hoe verder je het gewoonlijk in je carrière schopt. Zo bleek onder andere uit ons onderzoek dat mensen die hoog scoren op charisma, vijftien jaar later een hoger inkomen hebben, op een hoger managementniveau zitten en leidinggeven aan een groter aantal ondergeschikten.”

Niet te veel, niet te weinig

Toch wil dat volgens de onderzoekster niet zeggen dat ze daarmee ook altijd betere leiders zijn. Want uit een tweede onderzoek bleek dat de leiderschapseffectiviteit of hoe goed de leidinggevende in zijn of haar job is, maar geldt tot op een bepaalde hoogte. Scoorden ze héél hoog op charisma, dan vonden collega’s dat de leiders stukken minder effectief waren. Jasmine Vergauwe: “Wat dan bijvoorbeeld meespeelt, is een teveel aan zelfvertrouwen en arrogantie. Leiders met erg veel charisma hebben weliswaar een sterke strategische focus met een daarbij passende langetermijnvisie voor het bedrijf én aandacht voor innovatie en groei, maar schieten meestal tekort als het gaat over de uitvoering en haalbaarheid van hun plannen. Te veel is dus nooit goed.”

“Hoe charismatischer je bent, hoe verder je het gewoonlijk in je carrière schopt ” Jasmine Vergauwe, bedrijfspsycholoog

Waar die x-factor dan precies in zit, is in datzelfde onderzoek ook concreet gemaakt. Zo blijkt charisma iets te zijn wat eigen is aan mensen die een gezonde portie zelfvertrouwen hebben, energetisch, creatief, enthousiast en verbaal sterk zijn, risico’s durven te nemen, niet bang zijn om af en toe te exploreren in het onbekende plus een duidelijke visie hebben. Belangrijke eigenschappen die sowieso een positieve weerslag op de werkvloer hebben, blijkt ook uit het onderzoek, omdat het collega’s inspireert en motiveert om doelen te verwezenlijken.

Toch is charisma zeker niet iets waar je alleen op de werkvloer je voordeel mee kunt doen, weet ook auteur en managementcoach Maximiliaan Winkelhuis. Samen met publicist en adviseur Petra Stienen schreef hij vorig jaar het boek ‘Vergroot je charisma’. Maximiliaan Winkelhuis: “Want charisma zorgt ervoor dat je verhaal gehoord wordt. Dat je je ideeën en je boodschap op een manier vertelt waardoor mensen écht naar je willen luisteren. En dat is niet alleen handig op je werk of als je op een podium een praatje moet maken, maar ook als je bijvoorbeeld wilt spreken op de begrafenis van een dierbaar familielid of als je een plan wilt voorstellen bij je tennisclub. In alle situaties dus waarin je gehoord wilt worden en ertoe wilt doen. En ja, dat kun je zeker oefenen.”

Vatbaar voor verandering

Toch bestaat er over dat kunnen aanleren van charisma binnen persoonlijkheidsonderzoek een pittige discussie, weet Jasmine Vergauwe: “De persoonlijkheid van mensen is vrij stabiel, dus in die zin zullen veranderingen qua charisma binnen je karakter eerder beperkt zijn. Maar recent hebben we wel aangetoond dat het functioneren in een leidinggevende positie je persoonlijkheid ook voor een stuk kan veranderen. Dat je bijvoorbeeld extraverter wordt omdat de situatie je verplicht om meer op te komen voor wat jij goed en belangrijk vindt.

“Ben je extravert van aard, dan gaat charismatisch gedrag je gemakkelijker af en kost het je minder energie”, Jasmine Vergauwe, bedrijfspsycholoog

Maar er zit wel een soort van plafond aan die veranderingen. Als je van nature bijvoorbeeld erg introvert bent, zul je niet plots heel extravert worden door in een leidinggevende positie te zitten. Ben je extravert van aard, dan gaat charismatisch gedrag je gemakkelijker af en kost het je minder energie.”

Toch hebben we allemaal al vaker meer charisma gehad. Denk maar eens aan de keren dat je gepassioneerd was door je hobby, of over je oren verliefd. Maximiliaan Winkelhuis: “Dan zetten we bijna allemaal vanzelf onze charismatische stem op. We worden plots speels en een beetje stout, we zetten ons lichaam in, we worden sensueler, laten een wat andere versie van onszelf zien… Alle charismatische deuren gaan dan open. Letterlijk betekent charisma gift van de goden en sommigen zijn van mening dat je het wel of niet hebt, maar we hebben allemaal het vermogen tot meer charisma.”

Charisma-checklist

Eén ding is in ieder geval zeker: meer impact maken met dat wat je graag wilt vertellen, zit vooral in de manier waarop je je boodschap verpakt. En daar kunnen we gelukkig behoorlijk wat aan bijschaven. Maximiliaan Winkelhuis: “Heel veel mensen hebben inhoudelijk sterke boodschappen, maar worden niet gehoord. En dat is erg jammer. Meestal missen ze iets in de vorm waarmee ze mensen proberen te boeien. En dat kun je doorbreken door enerzijds de vijf klassieke ingrediënten in te zetten waarvan al langer bekend is dat ze je charisma helpen vergroten: authenticiteit, een heldere missie en visie die bij je past, een gezond wij-gevoel, het juiste gebruik van taal én de lichaamstaal die bij je boodschap past. Maar daarnaast ontwikkelden Petra Stienen en ik nog een nieuw model met de zogenoemde vijf innerlijke stemmen van charisma: zet vaker in op je spelende, rebelse, lichamelijke, sensuele én je invoelende stem. Hoe meer je van die vijf ingrediënten én vijf stemmen kunt inzetten, hoe charismatischer je bent.”

“Letterlijk betekent charisma gift van de goden, maar we hebben allemaal het vermogen tot meer charisma”

Behalve die vijf innerlijke stemmen en vijf klassieke ingrediënten, kun je ook met je uiterlijk en dus met je kleding, stijl of kapsel een behoorlijk verschil maken. Zeker als je grote stappen wilt maken in je carrière, is je eigen unieke look het eerste waaraan je kunt gaan werken. Vooral je durf om er anders en zelfs excentriek uit te zien, geeft je extra pit en daadkracht. Of die indruk kun je er in ieder geval mee wekken. Maximiliaan Winkelhuis: “Charismatische mensen kleden zich net altijd even anders. Of hebben soms kapsels waarvan je denkt: moet dat nu? Maar de grap is dat als je je anders durft te kleden dan anderen of een raar kapsel hebt, mensen je bijna automatisch daadkracht of andere sterke eigenschappen toedichten die je misschien niet eens hebt. Kijk maar naar de coupe van de Engelse premier Boris Johnson of de Nederlandse politicus Geert Wilders.”

Niet meteen onze favoriete mannen, maar het punt is: je kunt je kledingstijl onder de loep nemen en gaan kijken wat jou krachtiger maakt. Welke stijl past bij jou, waar word je blij van en wat wil je (meer) uitstralen? Wat het ook is, zorg dat je het niet alleen goed verpakt, maar dat je het ook vóélt. Maximiliaan Winkelhuis: “Draag je graag hakken en vóél je ze ook, dan kan dat jouw signatuur worden. Want zelfs als anderen ze niet zien als ze bijvoorbeeld tijdens een vergadering onder een tafel verstopt zitten, vóél jij ze wel en kun je er kracht uit putten.”

Uniek en authentiek

Soms zit het ook in kleine details en kun je al met een op het eerste gezicht onbelangrijke of kleine wijziging impact maken. Maximiliaan Winkelhuis: “Ik coachte ooit een dame bij wie de uniciteit in haar handen zat: ze bewoog ze heel expressief en gracieus. Ik adviseerde haar een collectie bijzondere pennen te gaan kopen. Ze vertelde me niet lang daarna dat de eerste keer dat ze met een luxe, opvallende vulpen naar het werk kwam, ze van meerdere mensen complimentjes kreeg over haar mooie pen. Vervolgens kocht ze nog een paar bijzondere pennen en binnen twee maanden was ze plots de vrouw met de pen. Haar opvallende pennencollectie maakte haar speels, chic, bijzonder én gaf haar een identiteit. De pennencollectie gaf haar de kracht iets anders te doen dan alle anderen. Het is dus zoeken naar je signatuur, naar dat wat jou uniek maakt.”

“Als je grote stappen wilt maken in je carrière, is je eigen unieke look het eerste waaraan je kunt gaan werken”

Wel belangrijk daarbij is dat je in je pogingen om meer te shinen niet te ver doorschiet en zo authentiek mogelijk blijft. Mensen hebben het heel snel door als je heel verleidelijk en boeiend een boodschap verkondigt, maar je inhoud niet klopt. Of dat je niet de juiste lichaamstaal bij de bijbehorende emotie laat zien. Doe je dus niet anders voor dan je bent.

Maximiliaan Winkelhuis: “Er is een verschil tussen authentieke emoties en vervangende emoties. De basisemoties zijn boos, blij, bang en bedroefd. Uit de lichaamstaal van heel veel mensen die zeggen dat ze boos zijn bijvoorbeeld, blijkt dat ze niet boos, maar bang of bedroefd zijn. Door beter je emoties te benoemen, kun je ook nog eens betere verbinding maken met je gesprekspartner. Bovendien zijn mensen die het meest authentiek zijn, het meest verleidelijk. Blijf dus altijd zo dicht mogelijk bij jezelf.”

Tekst: Manon Kluten. Beeld: Getty Images.