Blue Monday: zo overleef je de ‘somberste dag van het jaar’
Vandaag, 15 januari, werd uitgeroepen als ‘somberste dag van 2024’. Hoe je Blue Monday overleeft? Professor Kathleen Vangronsvelt helpt je op weg.
Blue Monday is de pseudowetenschappelijke berekening van “de somberste dag van het jaar”. De dag valt elk jaar in januari en wordt bepaald op basis van enkele factoren die ons algemeen geluk bepalen, zoals het aantal uren zonlicht en leuke vooruitzichten. In 2024 werd maandag 15 januari tot Blue Monday gedoopt. Organisatiepsycholoog en professor aan de Antwerp Management School, Kathleen Vangronsvelt, geeft enkele overlevingstechnieken mee om deze mistroostige dag en de periode errond ongeschonden door te komen.
De geestelijke vader van Blue Monday, de Britse psycholoog Cliff Arnall, bedacht naar eigen zeggen in 2005 een wetenschappelijke formule die bewees dat de maandag van de laatste volledige week van januari de dag bij uitstek is waarop mensen zich het meest depri en weemoedig voelen. Andere onderzoekers ontkrachtten deze stelling en noemden het eerder een pseudowetenschappelijk besluit. Toch werd Blue Monday in West-Europa en Noord-Amerika een bekend begrip. De term zou afgeleid zijn van het Engelse ‘feeling blue’ wat betekent dat iemand zich triest, zwaarmoedig of neerslachtig voelt. Wanneer een schip vroeger haar kapitein of officier verloor, werd er een blauwe band rond het schip geschilderd. Bij thuiskomst konden de mensen aan wal zien dat de bemanning de ‘blues’ had, en dus in rouw was.
De zaken waarvan we weten dat ze ons goed doen moeten we tijdens de donkere dagen beter bewaken. Zo bouw je een buffer in tegen die negatieve gevoelens
“Vandaag staat Blue Monday gelijk aan de zogenaamde minst leuke jaar van het dag”, aldus prof. Vangronsvelt. “Maar je moet je nu niet somber gaan voelen omdat zogezegd iedereen zich die dag slecht voelt. Het mag geen self-fulfilling prophecy worden. Daarnaast – zoals Dirk De Wachter vaak herhaalt – moet je die neerslachtigheid ook voor een stuk kunnen aanvaarden. Deze tijd van het jaar is voor heel wat mensen geen leuke periode. Dan mag het wel eens dat je je wat minder gelukkig voelt.” Maar toch kan het geen kwaad om wat extra voorzorgsmaatregelen te nemen, zegt Vangronsvelt: “De zaken waarvan we weten dat ze ons goed doen moeten we tijdens die mindere dagen beter bewaken. Zo bouw je een buffer in tegen die negatieve gevoelens, waardoor deze niet té hard aankomen.” Enkele tips voor een betere mentale gezondheid nu, en doorheen het hele jaar.
1. Vind een balans tussen blijheid en betekenisgeving
“Je kan geluk op twee manieren zien”, legt Vangronsvelt uit: “Hedonistisch geluk en eudaimonisch geluk. Die eerste staat voor de kleine geluksmomentjes doorheen de dag, momenten van onmiddellijke bevrediging. Denk bijvoorbeeld aan het bingen van een Netflix-serie of een zakje M&M’s in één zitting binnenspelen. Het geluksgevoel dat zo’n moment ons geeft is fijn maar niet van lange duur. Daarnaast heb je eudaimonisch geluk, wat meer gaat focussen op betekenisgeving in je leven en het stellen en bereiken van langetermijndoelstellingen.” Het kopen en verbouwen van je droomhuis is zo’n doel op lange termijn. Deze doelen zijn vaak moeilijker te bereiken, maar wanneer we ze waarmaken, geeft dat ons een euforisch gevoel en maakt het ons gelukkig op langere termijn.”
Beide soorten geluk zijn van groot belang en mogen naast elkaar bestaan. “Zonder hedonistisch geluk zou het leven alleen maar gaan over het ploeteren om die ver weg-droom te bereiken. Maar let wel dat die korte geluksmomentjes niet in de weg komen van het waarmaken van jouw doelstellingen op langere termijn. Ga dus op zoek naar een goede balans tussen de twee.“
Rond Blue Monday is een gezonde balans tussen hedonistisch en eudaimonisch geluk van groot belang zijn. “Zorg dat het groter verhaal van je leven goed zit, en je dus een plan hebt voor de komende maanden – zelfs jaren. Dan nog kan het voorjaar een moeilijke periode zijn, als je weet dat je op het juiste pad zit en om de zoveel tijd een doel kan bereiken, kan je die mindere dagen er best wel bij nemen. Dat is natuurlijk niet vanzelfsprekend voor heel wat mensen, en daarom juist kunnen zij erg diep zakken tijdens de wintermaanden. Want als jouw bigger picture niet goed zit en je je niet goed in je vel voelt, dan zijn deze dagen meteen een pak zwaarder.”
2. Bewaak je ABC-behoeften
“De ABC-behoeften zijn essentieel voor het geluk van mensen. De ‘A’ staat voor ‘Autonomy‘ (autonomie, red.), en dus het recht om zelf beslissingen te nemen in je leven. ‘Belongingness‘ (verbondenheid, red.) is de tweede factor. Het is cruciaal het gevoel te hebben dat je niet alleen op de wereld bent, dat je in verbintenis staat met anderen en je niet geïsoleerd bent. Als laatste heb je de ‘C’ voor ‘Competence‘ (competentie, red.): mensen vinden het belangrijk hun talenten te kunnen tentoonstellen en een verschil te maken in de wereld door middel van hun competenties uit te spelen.” Worden bovenstaande noden niet ingevuld, dan steven je af op een slecht mentaal welzijn.
Even lummelen in de zetel moet helemaal niet bestraft worden. Misschien heeft je lichaam of geest het net even heel hard nodig om op ‘uit’ te kunnen staan. Wees mild voor jezelf en geniet zonder schuldgevoel van een dagje niksen
“Probeer dus zeker tijdens de wintermaanden in te zetten op deze gebieden”, raadt Vangronsvelt aan. “Zoek mensen op, ga leuke dingen doen, kom eens buiten. Ook in het ABC-kader kan het goed doen om een plan op lange termijn uit te werken. Sta even stil en reflecteer over wat je wilt bereiken. Op die manier zal jouw gevoel van competentie ingevuld worden elke keer je een doel benaderd.”
3. Wees dankbaar
“Er zijn heel wat onderzoeken rond dankbaarheid uitgevoerd wereldwijd en de conclusies luiden vaak hetzelfde: mensen die dankbaar zijn, zijn ook gelukkiger. Probeer daarom af en toe na te denken over waarom je die dag, die week of die maand dankbaar bent geweest. Schrijf elke avond drie redenen op of begin je wekelijkse vergadering met collega’s met enkele zaken die goed zijn gelopen de afgelopen week. Bespreek met je kinderen wat zij die dag leuk vonden op school of overloop de positieve aspecten van je dag voor het slapengaan met je partner.”
4. Omarm “luiheid”
“En ten laatste: luiheid bestaat niet. In onze maatschappij moeten we altijd maar bezig zijn, iets doen is altijd beter dan niets. Als je niets doet, dan voel je je schuldig, wat ook in stand wordt gehouden in professionele context. Maar even lummelen in de zetel moet helemaal niet bestraft worden. Misschien heeft je lichaam of geest het net even heel hard nodig om op ‘uit’ te kunnen staan. Wees dus mild voor jezelf en geniet zonder schuldgevoel van een dagje niksen.”
Meer overlevingstips
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier