Behulpzaam of people pleaser? Een psycholoog over wanneer je best voor jezelf kiest

Feeling Redactie

10 jul 2023

Help je graag mensen? Dan doe je an sich niets mis. Het wordt wel problematisch wanneer je dit enkel doet om je geliefd te voelen en daarbij telkens je grenzen overschrijdt. Wij vroegen en psycholoog wanneer je maar best hulp zoekt.

Een people pleaser is iemand die koste wat het kost mensen wilt plezieren, ook al moeten ze daarbij hun eigen behoeften aan de kant schuiven. Maar wanneer wordt dit een probleem? “Mensen graag te hulp schieten is op zich een mooie eigenschap”, zegt pscyholoog S. Leemans. “We spreken pas van pleasers als mensen alles in teken stellen van anderen zonder dat ze dat eigenlijk willen doen, en wanneer het indruist tegen hun eigen behoeften of gevoelens. Voel je diep van binnen dat je iets doet om goedkeuring te krijgen van een ander of om erkend of toegejuicht te worden, dan maak je niet de juiste keuze. Ook als je dingen doet omdat je bang bent voor de negatieve reacties van anderen of omdat je niet zou willen dat mensen slechte dingen over je zeggen, doe je dit niet om de juiste reden.”

Basisbehoeften

Dat sommigen meer pleasen dan anderen, heeft volgens Leemans een reden. “Als mens hebben we drie basisbehoeften: verbondenheid met anderen, autonomie en competentie. Die eerste behoefte is vervuld als we een band hebben met anderen, een partner, vrienden, familieleden of collega’s bijvoorbeeld. Wie echter onzeker is, is geneigd om steeds op zoek te gaan naar externe bevestiging voor die relatie. Een people pleaser is met andere woorden steeds bang om de relatie te verliezen. ‘Als ik nu nee zeg tegen die collega, vindt hij mij misschien niet meer aardig'”, geeft Leemans als voorbeeld.

Het gaat echter niet over de echte band die we met anderen hebben, wel met onze perceptie over die band. “Een voorbeeld: je maakt deel uit van een vriendenkring en je vrienden waarderen je voor wie je bent. Zelf heb je echter de indruk dat je niet helemaal geïntegreerd bent in de groep. Het gaat hier over jouw gevoel, het beeld dat je van jezelf hebt en hoe je in de wereld staat. Het is met andere woorden een persoonlijke kwestie. Dat verschil in interpretaties bepaalt ook hoe je je voelt en hoe je reageert. Als je weinig zelfvertrouwen hebt, zul je die band met die vriendenkring eerder negatief bekijken. Je denkt dat je niet leuk genoeg bent, zal je gedrag zo hard mogelijk aanpassen in de hoop de ander niet teleur te stellen. En zo verlies je jouw eigen noden uit het oog.”

Voel je dat je iets doet om goedkeuring te krijgen van een ander of om toegejuicht te worden, dan is het niet de juiste keuze

Kindertijd

Onder andere opvoeding en onze hechting spelen een belangrijke rol bij dat pleasen. Door goedbedoelde opvoedingsstijlen kan een kind het gevoel hebben dat hij de liefde van zijn ouders dreigt te verliezen als hij niet doet wat er van hem verwacht wordt. Het is heel normaal dat een kind alles in het werk stelt om de goedkeuring te krijgen van ouders of opvoeders: een kind is volledig afhankelijk van zijn ouders om te overleven. Om die reden kan ook een opmerking van een leerkracht of grootouder een impact hebben. Toch kan de angst om niet leuk of geliefd genoeg te zijn ook voortkomen uit gebeurtenissen die zich op volwassen leeftijd hebben voorgedaan. Als je pakweg slachtoffer bent van intimidatie op de werkvloer kan dat zorgen dat het beeld over jezelf ineenstort. Je probeert het beter te doen door te pleasen.”

Burn-outs & depressies

Dat je niet kunt stoppen met pleasen is eigenlijk heel normaal. Je doet je best om beter te zijn, maar je gevoel blijft hetzelfde. Je wilt daarom nóg harder je best doen. Gevolg: je loopt jezelf compleet voorbij, raakt gefrustreerd en uiteindelijk ook doodmoe. Bovendien heeft dat zelfs nog een negatievere impact. Omdat mensen die verslaafd zijn aan de goedkeuring van anderen hun grenzen niet respecteren, reageren ze vaak passief-agressief. In extreme gevallen schakelen ze zelfs over op emotionele manipulatie of chantage om hun doel te bereiken. Dat maakt hen uiteraard minder geliefd. Tenslotte zijn ze veel vatbaarder voor burn-outs en depressies. Maak jij te vaak keuzes in het teken van een ander? Dan is het waarschijnlijk tijd om hulp te zoeken.”