Naked dressing: de psychologie achter dé trend van het moment
Van de tepels van Florence Pugh tot de bilspleet van Katy Perry: naked dressing is in. Less is more? Of mag het toch wat meer zijn?
Wat ooit een angstdroom was – ‘Plots stond ik op kantoor in mijn ondergoed!’ – is een fashionstatement geworden. De laatste trend heet naked dressing en heeft letterlijk weinig om het lijf. Hebben we het over een uiting van zelfvertrouwen en bevrijding, of simpelweg over slechte smaak en exhibitionisme?
In Zoom-outfit naar buiten
Eerst was er de ‘shirtless blazer look’. Je draagt je jasje als top, bloot op je vel, als het kan zonder beha. Gevolgd door de ‘pantless trend’ of de ‘no-pants look’, waarbij alleen nog een minuscule short of grote onderbroek onder de top wordt gedragen. Het silhouet doet denken aan Edie Sedgwick, de jaren-zestig-Andy-Warhol-muze. Of aan danserskleding. De Kylie Jenners, Hailey Biebers en Bella Hadids van deze wereld zien er spectaculair uit in de look, en de trend ging ook echt de straat op. Zij het wel in de modieuze buurten van New York en Parijs. ‘Emily Ratajkowski Pantless in Paris’ werd er geblokletterd in Vogue. Broekloos in Brussel werd tot op heden nog niemand gesignaleerd.
‘De Fox-boodschap is kwetsbaarder, maar krachtig: Ik draag alleen mijn lingerie, so what?’
De hardnekkigheid van de trend blijft verbazen. Een overwacht gevolg van covid, klonk het. We waren het nu gewend om halfnaakt achter de computer te zitten, met alleen de bovenste helft vestimentair in orde, dus we konden net zo goed in Zoom-outfit naar buiten. Het zit hem allemaal in de attitude, schreven modeblogs. Doe het met een air van: wie heeft er eigenlijk een rok of broek nodig? Of net heel achteloos: Oh, ben ik mijn broek vergeten? Ik had het nog niet gemerkt. Zo ziet naked dressing er soms uit. Alsof iemand vol goede moed met het aankleden is begonnen en dan simpelweg halverwege is gestopt. Dat lijkt de modus operandi van actrice Julia Fox. Zij ging in Los Angeles naar de supermarkt in een underwear- setje. Het was een look die verder ging dan de ondergoed-als-bovengoed-aanpak van Madonna, die bustiers en korsetten als een pantser droeg. De Fox-boodschap is kwetsbaarder, maar krachtig: Ik draag alleen mijn lingerie, so what? Julia koos een zwarte katoenen slip en beha van Alexander Wang, met openhangende denim blazer en boots van dezelfde ontwerper, en een jeans die omgevormd was tot een handtas. ‘Ha, daar is die broek gebleven’, klonk het duizend keer op Instagram. ‘Misschien zaten al haar kleren in de was en had ze dringend melk nodig’, was een commentaar. Laundry day kan grote gevolgen hebben. ‘Ze gaat het zich beklagen als ze yoghurt kiest in de koeltoog’, schreef een ander.
‘Als het sociaal aanvaard is om op het strand zo rond te lopen, moet het overal kunnen lol’, reageerde Julia Fox. Daarmee terechtwijzend op de grenzen die we allemaal voelen. Op het strand zijn wat minuscule driehoekjes de perfecte bedekking. Zet een voet op de dijk en het onbehagen slaat toe. Er bestaat zoiets als ‘gepaste kleding’, opgelegd door ongeschreven regels die we allemaal gehoorzamen. Je gaat gewoonweg niet winkelen in je ondergoed. Tenzij je in Los Angeles woont.
Kramp, censuur en Censori
Julia Fox is een kampioen in naked dressing. Of misschien is ze er net heel slecht in, dat is maar hoe je het bekijkt. Google images heeft bijna al haar beelden gecensureerd want tepels – alleen vrouwentepels dan wel, mannentepels vormen uiteraard geen probleem – zijn verboden domein op Facebook en Instagram, en Fox laat vaak nog meer zien dan dat. In een column in Knack klaagt de Nederlandse columniste Stella Bergsma deze verkrampte houding aan. “De wereld waarin wij leven is geobsedeerd door het vrouwenlichaam. Overal om ons heen wordt het gebruikt en getoond. We verkopen er spullen mee. Leuken er films en videoclips mee op. Met perfecte lichamen, dat dan weer wel. Maar als een vrouw zelfbeschikking over haar lijf wil, vinden we dat nog altijd lastig. Als ze het wil bedekken, is ze preuts en als ze het wil tonen een slet.” Borstvoeding geven en public is een probleem, topless zonnen doen we niet langer. In het echte leven is er bijna geen boezem meer te zien, stelt Bergsma. “De verkramptheid over ons lichaam is alleen maar groter geworden. We worden hysterisch bij iedere millimeter blote huid.”
‘We stellen vandaag veel heilige huisjes in vraag: de politiek, de genderopdeling, maar ook het verschijnsel mode’
En dat zijn veel millimeters bij Bianca Censori, Kanye Wests vrouw. Ye en zijn verovering liggen onder vuur voor wat als ‘obsceniteiten’ wordt omschreven. Ze mogen Venetië, en bij uitbreiding eigenlijk heel Italië, niet meer in, vanwege Censori’s weinig verhullende outfits. Italië! Het land waar tachtig procent van de kleine meisjes later een ‘veline’ wil worden: een showgirl in een glitterpakje, met veren op haar achterwerk. Ergens klopt er iets niet. Maar laat ik meteen eerlijk zijn. Ook ik schiet in een kramp als ik de vorm van naked dressing van Censori zie. Het heeft iets angstaanjagends. Kanye is van kop tot teen in het zwart omwikkeld, zelfs zijn gezicht. Bianca draagt niet meer dan een paar panty’s. Naar verluidt kiest hij haar outfits – een groot woord in deze context – en post hij de foto’s. Zij is zijn creatie. Het is een creepy manifestatie van de ‘male gaze’ of ‘mannelijke blik’ die bepaalt dat een vrouw die zich ontbloot, een mannelijke fantasie moet laten zien, niet zichzelf. Naked dressing als onderwerping.
Kristen kiest
Vreemd hoe de ene schaars geklede vrouw de andere niet is. Zo verbijsterend als de beelden van Bianca Censori zijn, zo verbazend goed beheerst actrice Kristen Stewart de kunst van de blote kleding. Ik ben gefascineerd door Stewart die tijdens de promotietournee van haar laatste film Love Lies Bleeding in steeds minder centimeters textiel verscheen. Een blauwe patchwork Chanel minirok en blazer, gecombineerd met een beha op het filmfestival in Berlijn. Een zwarte transparante beha, leren jasje, minirok, jarretelgordel en kousen voor de talkshow van Seth Meyers. Een zwarte Borat-badpakachtige outfit (een bodysuit van het merk Bettter) voor de première van de film in Los Angeles. Een zwarte leren gilet en jockstrap – hand in de onderbroek – voor de cover van Rolling Stone. Elke ‘kijk mama, zonder broek’- look was een statement, een onderdeel van een goed georkestreerde campagne. Stewart en haar stilist Tara Swennen borduurden verder op de thema’s die de film Love Lies Bleeding aansnijdt: geweld, gender, seks. Elke outfit riep interessante bedenkingen op.
‘Kleding kan een instrument van verbinding en verandering zijn’
“Kleding kan een instrument van verbinding en verandering zijn”, aldus modepsycholoog Marleen Beevers. “Kristen Stewart heeft goed begrepen hoe ze haar outfits kan gebruiken om een statement te maken. Zij is hét voorbeeld van zelfontplooiing. Eerst was ze de tienerster met Robert Pattinson aan haar zijde. Nu is ze uitgegroeid tot postergirl voor gender-fluïditeit, zelfexpressie, body positivity en feminisme. Met haar androgyne uitstraling en krachtige fysiek heeft ze alles om hét icoon van vandaag te worden. Uiteraard komen haar outfits heel anders binnen dan die van Bianca Censori, die zich volledig als een creatie van Kanye West profileert. Censori is daarin niet uitzonderlijk, wel meer vrouwen kleden zich voor hun man. Maar het resultaat bij Censori is een wel erg pijnlijk voorbeeld van objectivering.”
“Stewart slaagt erin de toeschouwer te confronteren met de eigen vooroordelen en vooringenomenheid rond schoonheidsidealen, seksualiteit en empowerment”, stelt Vanessa Friedman in The New York Times. “Ze daagt ons uit. Ze weigert mee te spelen in het mooie-meisje-in-een-mooie-jurk-circus. Ze demonstreert hoeveel je kunt vertellen op de rode loper zonder dat iemand je een vraag stelt.”
In deze tijd waarin veel angst heerst om jezelf te uiten – zij het vanwege een rechts klimaat of politieke correctheid –, niet alleen in je kleding, maar ook met je mening en overtuigingen, is de naked dressing van Stewart een stellingname: ik ben niet bang, ik heb niks te verbergen.
Beter en bloter
Het is niet dat we nooit enige naaktheid hebben gezien. Doorkijk is van alle tijden. Ondergoed als bovengoed. Microshorts die niets aan de verbeelding overlaten. Rokjes met de afmetingen van een robuuste riem. Vreemd, hoe discreet en gewoon het nu lijkt, Cher op de cover van Time in 1974, in haar Bob Mackie-jurk waar de glitters strategisch geplaatst waren. Mooi, een frisse Kate Moss in 1992, in een metaalachtige slip dress waaronder ze niets anders dan een zwart onderbroekje draagt. Transparantie is altijd een aanvaarde troef geweest in de mode, al sinds de doorkijkjurk waarin Marie Antoinette zich liet schilderen in 1783.
In hun legendarische tentoonstelling Infra-Apparel (Metropolitan Museum of Art, New York, 1993) stelden curatoren Harold Koda en Richard Martin dat wanneer de grenzen tussen het publieke en het private vervagen, je die blurred lines altijd in de mode terugvindt. In tijden van maatschappelijke verschuivingen en politieke omwentelingen worden kledingvoorschriften uit het raam gegooid en wordt elke conventie in vraag gesteld. Waarom zou een jurk niet binnenstebuiten gedragen mogen worden? Waarom mag een vrouw geen mannenpak aan? Waarom kan ondergoed niet boven? En uiteindelijk vandaag de finale vraag: moeten we hoe dan ook nog kleren aantrekken?
‘Transparantie is altijd een aanvaarde troef geweest in de mode, al sinds de doorkijkjurk waarin Marie Antoinette zich liet schilderen in 1783’
Van reality-tv tot social media, we leven in het tijdperk van too much information. Nooit was de grens tussen het publieke en persoonlijke zo fragiel en vaak onbestaande. Elke persoonlijke zoektocht op Google wordt door algoritmes commercieel uitgebuit. Elk klein berichtje wordt op duizend manieren vastgehouden en verspreid. Elke mening botst op anonieme scheldpartijen, elke foto krijgt nijdige commentaren. ‘We zijn zonder nadenken elk aspect van ons leven gaan delen’, schrijft auteur Judy Sandra over haar teleurstelling in de evolutie van het internet. ‘Waar is onze gezonde zin voor afscherming gebleven, wat met onze nood aan een personal space? Het woord ‘privacy’ lijkt wel een anachronisme geworden, ouderwets en voorbijgestreefd. We moeten proberen om privacy opnieuw een plaats te geven in een wereld van digitaal exhibitionisme.’
Internet heeft elk hoekje van de wereld verlicht. Alles komt vandaag naar boven: een omstreden feit uit het verleden, een niet zo geslaagde outfit, een weinig genuanceerde opinie of een minder geschikte vriendschap. Verstoppen wordt moeilijk. Vluchten kan niet meer. Daar kun je op twee manieren op reageren: door jezelf af te sluiten en in te kapselen, of jezelf helemaal bloot te geven. “We bereiken vandaag op veel vlakken een climax”, zegt Marleen Beevers. “We stellen veel heilige huisjes in vraag: de politiek, de genderopdeling, maar ook het verschijnsel mode. Er heerst veel angst en onbehagen, en dat klimaat kan niet anders dan reactie uitlokken. Met een ‘nieuwe preutsheid’, om onszelf te beschermen. Of aan de andere kant van het spectrum met naked dressing als een uiting van zelfvertrouwen en zelfexpressie.” De Amerikaanse journalist Nick Haramis schreef dat kleding niet alleen de manier waarop we nu leven weerspiegelt, maar ook de manier waarop we hopen ooit te zullen leven. Niet alleen de tijdsgeest, maar ook de toekomst. In dat opzicht is de blote parade positief, een visie van een maatschappij waarin we ons zo vrij voelen dat we bloot en onbevreesd de wereld verkennen.
Meer mode
Tekst: Lene Kemps
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier