Wonen

Huis van de toekomst: binnenkijken in een bio-ecologische serrewoning

Feeling Redactie

24 feb 2022

Gedaan met peperdure gas- en elektriciteitsrekeningen, deze woonst wekt haar eigen energie op – een primeur in België. Welkom in de bio-ecologische serrewoning van architect Koen Vandewalle en familie, het échte Huis van de Toekomst.

Toen Koen en Samia en hun vijf kinderen begin 2019 hun intrek namen in dit huis, was dat wereldnieuws in Vlaanderen. Zowat alle kranten berichtten over de eerste bio-ecologische serrewoning die in eigen energie en water kon voorzien. Daarna werd het stil rond het huis, terwijl het pas echt interessant is om de bewoners te horen als ze er al een tijdje wonen en alle weersomstandigheden hebben meegemaakt. Dit huis lééft letterlijk op het ritme van de seizoenen.

Het heeft alvast een groot voordeel: in deze rustige, landelijke uithoek van West-Vlaanderen zie ik de glazen stolp al van ver staan. Toch moet ik een paar rondjes draaien voor ik de oprijlaan vind, omdat de serrewoning op een perceel achter de gewone huizenrij ligt. Ik had misschien ook beter een andere dag gekozen, want van mijn verwachting om zonder jas op het terras in de serre van de winterzon te kunnen genieten, komt niks in huis. Meer nog: het glas van de serre is door het temperatuurverschil – binnen is het een paar graden warmer – aangedampt en van de natuur errond heb ik alleen maar een vermoeden. Maar dan zie ik vlak bij de bananenplant, de amandel- en vijgenbomen, de artisjokken en ‘het woud’ van rucola. “Het idee om ook nog eens in al onze groenten en fruit te voorzien, hebben we al na het eerste jaar moeten laten varen”, lacht Koen, de architect en bezieler van het huis. “We hadden enkel aardappelen geplant en dan kwamen we nog niet toe voor ons grote gezin. Spijtig ook van de bewolkte dag. Vorig jaar op kerstdag hebben we hier met z’n allen een hele dag geaperitiefd in onze T-shirts!”

Haast nog nieuwsgieriger ben ik om het eigenlijke huis, de houten skeletwoning, binnen te gaan. Het is er aangenaam warm, zo’n 22 graden, en dat blijft vrijwel constant het hele jaar door. “Het eerste wat mensen willen weten, is of het in de zomer niet afschuwelijk warm wordt”, zegt Koen. “Maar ons huis is ingepakt met ecologische isolatie die de warmte pas na tien uur doorlaat en als het echt heel heet wordt, gaan ook de vensters in de nok van de serre automatisch open. Dezelfde energie van de zonnepanelen, verwerkt in het glas van de serre, die we in de winter gebruiken om op te warmen, zetten we in de zomer in om te koelen. Ja, airco verbruikt veel energie, maar onze energie kost niets en zou anders toch verloren gaan. We hebben wel batterijen, maar die kunnen de overtollige energie slechts tijdelijk stockeren. In de winter is het een heel ander verhaal. De zonnepanelen kunnen voorzien in 50 à 60% van de nodige warmte. Op korte, grijze dagen zoals in deze periode van het jaar – het is eind november – moeten we elektriciteit bijkopen. De grootste slokop is het sanitair water voor de twee badkamers en de keuken.”

Koffie en motivatie

Ik heb me ondertussen al knus genesteld aan de lange tafel in de ruime lichte living met open keuken, terwijl Koen koffie maakt op de ouderwetse, maar nu toch weer hippe manier met een koffiefilter. Benieuwd hoe de koffie smaakt! Het water komt niet van de reguliere waterleiding, maar is simpel regenwater, dat middels drie waterfilters gezuiverd en ontsmet wordt. “We worden nauwlettend in de gaten gehouden door verschillende universiteiten, die het hele huis als een experiment zien. Ons water is te zacht en een tikje te zuur (hoge pH-waarde) om officieel de norm te halen, maar het is perfect drinkbaar. Zelfs als er nu geen druppel regen meer valt, kunnen we, dankzij onze drie regenputten, zes maanden verder.” En inderdaad niks mis met mijn kop koffie, het smaakt heerlijk!

Een woning bouwen zoals deze is een hele uitdaging, waar haalde Koen de energie en de motivatie?

“Ik ben eigenlijk al van in mijn jeugd met het milieu bezig. De autoloze zondagen en de oliecrisis heb ik indertijd bewust meegemaakt. Tijdens mijn studies architectuur is mijn interesse nog gegroeid en ik heb een bijkomende opleiding Ecologisch Bouwen gevolgd. Mijn eerste huis, gebouwd in 2007, voldoet nog steeds aan de huidige strenge normen. Maar toen we een tweede keer wilden bouwen, zag ik mijn kans schoon om een toonbeeld van een ecologische woning neer te zetten. Twee grote aspecten zijn belangrijk: de materiaalkeuze en de energievoorziening. De materialen in dit huis zijn voor de helft composteerbaar (het hout, de ecologische isolatie,…) en voor de helft herbruikbaar en zeer duurzaam. De serre kan volledig gedemonteerd worden en elders heropgebouwd. We kozen ook bewust voor lokale leveranciers, om de transportkosten te drukken. De energie- en watervoorziening is volledig circulair en autonoom. Geen aansluiting op het aardgas- of waternet, geen riolering, en als het in België in de winter niet zo donker was, hadden we ook geen aansluiting op het elektriciteitsnet nodig.”

Terugverdieneffect

Hoog tijd voor een rondleiding! Beneden is alles in één oogopslag te zien. Voor de slaapkamers moeten we de houten trap af naar het souterrain, waar het in de zomer heerlijk koel blijft. Er zijn zes slaapkamers, twee badkamers en een technische ruimte. Die is echt indrukwekkend! Overal hangen droogrekken voor de was en de batterijen nemen veel plaats in. Er is een zonneboiler, een warmtepomp, drie waterfilters en een heus weerstation om de serre te bedienen. Of je nu een serre bouwt voor een tuinbouwbedrijf of voor een huis als dit, de technische kost voor de aansturing is vrijwel hetzelfde. Ook hier moet het klimaat geregeld worden om bv. bij hitte (vanaf 30°C) de vensters automatisch te openen. Dat maakt dat een serrewoning een pak duurder is dan een gewoon huis. Maar er is natuurlijk het terugverdieneffect. “Dit huis was in 2018 berekend op een terugverdieneffect na twaalf jaar, maar met de huidige energieprijzen, zal dat al na tien jaar zijn.”

Vanaf de eerste verdieping, waar de kantoorruimtes gevestigd zijn, hebben we Samia de hele tijd horen videobellen. Nu schuift ze gezellig mee aan. “Eigenlijk leven we hier niet anders dan in een gewoon huis”, zegt Samia. “Op één ding na misschien. Koen eet veel minder vlees. ( lacht) Hij vond dat je het niet kunt maken om in zo’n huis te wonen, en dan voor de rest geen rekening te houden met het milieu. De kinderen vinden het ook normaal dat we bv. enkel lokaal groenten en fruit kopen, dat we plastic mijden en nadenken over hoe we ons verplaatsen. Zo’n huis is ook wel spannend om in te wonen. In de lente is het hier al zomer en we zien de planten in de serre zienderogen groeien.”

Ambitieuze plannen

“Eén ding zijn we wel vergeten”, komt Koen ertussen. “Sloten op de schuifdeuren van de serre. Bij hevige wind kunnen die weleens openschuiven. Takken die op de serre vallen, maken veel lawaai, maar vliegen weer weg. Trouwens, het glas kan niet breken en naar beneden vallen. Er komt een barst in, zoals in een autoruit, maar je krijgt tijd om ze te herstellen. En in tegenstelling tot wat je zou denken, moeten we minder poetsen. Eén keer per jaar wassen we de binnenkant van de serre met lange borstels en voor de rest hopen we op sneeuw om de buitenkant eens op te frissen.” (lacht)

Ik hoor het al, Koen en Samia wonen hier gráág. Maar Koen zou Koen niet zijn, als hij weer niet verder wil en een ander project op het oog heeft. “Ja, we zijn plannen aan het maken met een groepje van gelijkgestemde vrienden om te emigreren naar Zuid-Frankrijk of Noord-Spanje om daar een heel dorp te kopen of te bouwen dat volledig zelfvoorzienend is. Als je dat in een gemeenschap doet, kun je de kosten enorm drukken. Ondertussen hebben we ook een e-platform opgericht waar je cursussen kunt volgen over ecologisch bouwen. We merken dat er veel interesse is, maar ook veel weerstand, omdat mensen niet vertrouwd zijn met die bouwmethode. Er is ook veel desinformatie en de regulering van de overheid is een kluwen. We hebben de ervaring opgebouwd en stellen ze graag voor een miniprijsje ter beschikking.” En dit huis dan? “Ja, het staat te koop en nee, ik verklap de vraagprijs niet. Dat laat ik aan de makelaar over, ik ben al bezig met onze toekomst.”

Alle info over het architectenbureau en ecologisch bouwen vind je op kaseco.plus

Het huis in het kort

Bewoners: Koen Vandewalle, architect, Samia Wielfaert en hun vier tieners. De oudste zoon is onlangs uitgevlogen.
Type: Bio-ecologische serrewoning vrijwel volledig off grid gebouwd. Dat betekent: zonder aansluiting op riolering, water- of aardgasnet, enkel aansluiting op het elektriciteitsnet.
Oppervlakte: 400 m2 bewoonbaar en 4.000 m2 perceel. Souterrain met 6 slaapkamers, 2 badkamers en technische ruimte. Gelijkvloerse verdieping met living en keuken. Eerste verdieping: kantoor.
Bouwjaar: 2018. Het huis staat nu te koop via dochy.be