Warme wind, kristalhelder water en pure rust: onze journalist reisde naar deze unieke zeilbestemming

De mooiste kustlijn van Europa loopt langs Dalmatië. Geen betere zeilbestemming voor een flinke vangst aan prachtigs, dan dat stukje Adriatisch helderblauw en haar paradijselijke eilandjes.

Eerlijk is eerlijk: dit artikel schrijven, voelt bijna zondig. Soms wil je verborgen parels verborgen houden, om de idylle van onontgonnen schoonheid te bewaren. Maar iedereen heeft evenveel recht op de magie van warme wind in bolle zeilen, op een duik in kristalhelder water en de rust van de eindeloze zee, op puur eten en fijne, trotse locals die je met open armen in hun nog dunbevolkte baaien ontvangen. En dus: hier komt onze ode aan een bucketlistwaardige vaartocht langs een stukje Dalmatische kust, tussen enkele van de bijna 1.200 eilanden die Kroatië rijk is.

In de voetsporen van Arya Stark

De authentieke toon wordt meteen gezet in Šibenik – anders dan de andere Adriatische steden niet door Grieken of Romeinen gesticht, maar door de lokale Kroaten. Hier ligt ons gecharterde zeiljacht in de haven, de geriefelijke Oceanis 50 Pika II, hotel en vervoermiddel voor de komende dagen. Voor we ermee van wal steken, bezoeken we het voormalige vissersdorp, onder Venetiaanse overheersing wel heel welvarend geworden door zijn zeezoutmonopolie. Een maritieme rijkdom die opduikt als decor in het vijfde seizoen van Game of Thrones – je ziet er Arya Stark per boot binnenvaren, in de zogenaamde handelsstad Braavos. In de glorie-eeuwen leefden ze in Šibenik met 13.000, nu telt het middeleeuwse centrum nog maar 3.000 inwoners. Het is lang geen metropool meer, maar een toeristische wereldstad wordt het straks zeker wél; deze slapende zuiderse schone wordt morgen wakker als het nieuwe Dubrovnik. Zeg dat wij het gezegd hebben.

“Kroatië is het perfecte zeilland”, verzekert Vedran van charterbedrijf NCP & mare ons tijdens het diner bij Bronzin – hopelijk even perfect als de geserveerde inktvisinktrisotto met zeevruchten. “Met warm water, een ongeëvenaarde haveninfrastructuur, altijd parate hulp op maximaal twee uur en een overvloed aan kleine baaien. Ook al hebben we net gegeten, het water loopt ons in de nautische mond. “Bring it on, Vedran!” – Engels spreken de Kroaten vlotjes. En dus brengt hij ons, na een stukje typische kaastaart, naar hét geprefereerde vakantietuig. Van de bijna 1.200 Kroatische eilanden liggen er meer dan 300 in de diep uitgesneden baai van Šibenik; het is geen toeval dat de eerste haven voor megajachten hiér werd aangelegd – dat van ons is met zijn 15,42 meter veeleer bescheiden.

Na ons hoofd een eerste keer te hebben gestoten aan het lage plafond gaat het licht uit in onze strak bemeten kajuit, een van de zes. We liggen stil, daar onder de achtersteven, geen golfslag te voelen. Alleen onze vaste skipper Ante zorgt voor wat deining als hij afsluit voor de nacht. Later zal blijken dat zijn bruisende persoonlijkheid wel vaker voor plezierige deining zorgt.

Bloedrood koraal

De volgende ochtend legt diezelfde Ante met een atypische sérieux uit wat we moeten doen mocht hij een hartaanval krijgen – automatische piloot uitschakelen, in neutraal zetten, hem uit het water vissen – en zetten we koers naar eiland Zlarin. We varen het brakke water van de Šibenik-baai uit, de open zoute zee op en het eilandengebied in via een smal en kronkelig kanaal. Ante krijgt vooralsnog geen hartaanval, en heeft de motor aangezet wegens te weinig wind. Hij is – geboren en getogen in Šibenik – gewend aan wat voor ons ongezien mooi ligt te wezen: het weidse Adriatische blauw onder de stralende zon. In de zomer van 1936 cruisede hier ene Edward rond, koning Edward VIII om precies te zijn, samen met zijn love interest, de getrouwde socialite Wallis Simpson, voor wie hij uiteindelijk afstand deed van de Britse kroon. Hun Kroatische passage maakte niet alleen Wallis bekend, maar ook de streek en haar toeristisch potentieel. En dat is niet min.

Zlarin blijkt een postkaart van 8 vierkante kilometer groot – iemand animatiefilm Luca gezien? –, zij het eentje die wat verschenen en gekreukt is, wat alleen maar bijdraagt aan haar charme. Dit is geen commercieel picture perfect-plaatje. Het is echt, met imperfecte huizen in pastel, vissersbootjes zonder pretentie, nul hotels en een bar of twee – “om twee uur ‘s nachts staan ze nog te dansen op eighties rock”, Ante is er een van. De woonplaats van nog maar 180 mensen, waar geen auto’s zijn, wel golfkarretjes. “De jonge mensen trekken naar de steden en komen terug in de weekends en vakanties”, bevestigt onze gids in het Croatian Coral Center, een van die 180 inwoners wiens kinderen met vier in de klas zitten. “Of we dan ook golfterreinen hebben? Nee.”

Ze vertelt hoe haar voorouders al vanaf de 15de eeuw het lokale rode koraal oogstten, verwerkten en verhandelden als gegeerde juwelen – rood koraal is volledig uit skelet gemaakt en daarom zo stevig en waardevol. Het belangrijkste culturele erfgoed van het eiland, maar tegelijk een ecologisch bloedbad; er is na eeuwen vangst geen rood koraal meer over, met alle pijnlijke gevolgen van dien voor de biodiversiteit. Het museum is daarom meer dan een eerbetoon een baken van sensibilisering. Voor een eerbetoon aan dat andere lokale kunnen, de mediterraans-Venetiaanse cuisine, moet je bij Aldura zijn, waar die ode smaakt als heerlijke burrata, erwtensalade en gegrilde vis.

Konten en kletsen

Je hebt kornuiten en Kornaten. Die laatste zijn 140 eilanden en vormen een archipel voor de kust van Noord-Dalmatië. “Ze dragen de meest vulgaire namen”, lacht Ante. “Babina Guzica (‘Grootmoeders kont’, red.), of Kurba Vela (‘Dikke hoer’, red.) bijvoorbeeld”. Dat komt omdat enkele Kroatische kornuiten de Oostenrijkse landmeters, die de archipel aan het einde van de 19de eeuw in kaart kwamen brengen, wilden liggen hebben. En die lokale gidsen maar geduldig spellen, haha. Sinds 1980 zijn er 89 beschermd, en behoren ze tot Nationaal Park Kornati. Enkel in de zomermaanden vind je er levende zielen, om er de exclusieve horeca te bemannen – onverwachte optrekjes langs het water, aangedaan door de opvarenden van al even exclusieve zeiljachten.

Het is bijna onwerkelijk om er te varen; ons stille zeilschip door dat kalkstenen karstlandschap vol riffen, steile rotsen en grotten. Een kaal kader, te wijten aan de bevoorrading van de Venetiaanse vloot. Lees: ontbossing – “Venetië is gebouwd op Kroatische eik” – met erosie, overbegrazing en verarmde flora en fauna tot gevolg. Dolfijnen zijn er alleszins wél, we hebben er twee gezien! Te ver om van een beklijvende ervaring te spreken, maar toch; de zeer gekoesterde hoop dat de beweging van het water alsnog de golfslag van een dolfijnenvin zou blijken, was dan toch niet zo ijdel! Misschien had onze zwemsessie ze op een veilige afstand gehouden. Wist je trouwens dat een zeilboot behoorlijk hoog is om van te duiken, en dat je zo hard op het water kunt landen – kletsen, zeg maar – dat je bovenbeen er blauw van gaat zien? Een gewaarschuwd lezer is er twee waard. Zalig water, daar niet van.

We varen aansluitend door het natuurpark Telašćica, en gooien het anker uit in de zuidoostelijke binnenbaai van Dugi Otok, ‘lang eiland’, het grootste van de Zadararchipel. Het stille water, die enkele andere jachten in de verte, de dampende pasta en de ondergaande zon achter de rotsen: het doopt de avond in een zalige sereniteit. En nu maar hopen dat het anker houdt…

Hoogtes en laagtes

Het anker heeft gehouden. Zo mag het elke ochtend: van de kajuit het dek op, rondom zee zien, zon voelen, met je kleine Zodiac naar land voor een eerste koffie, om dan aan je workout te beginnen: vandaag een stevige klim – die dennengeur! – naar bezoekerscentrum en voormalig fort Grpašćak. Van daaruit heb je een weergaloos uitzicht over enkele van de Telašćica-eilandjes, met hun ruige, steile kliffen, azuren baaien en groene bossen. We lunchen uitgebreid bij niet te versmaden restaurant Gospoja – ‘dame’ in het lokale slang, tenzij Ante ons iets wijsgemaakt heeft – en ruilen daarna de toestromende dagjestoeristen voor de rust en privacy van ons eigenste eilandje.

De zeilen staan gespannen, de zonnecrème is gesmeerd: op naar eiland Žut, want: “Beter dan dit wordt het niet”. Niemand woont er. Er is enkel een compacte jachthaven, voor wie wat – flink geprijsde – voorraad wil inslaan in de enige supermarkt, of zich, zoals wij, tegoed wil doen aan de exclusieve keuken van restaurant Fešta. We slaan een praatje met de oudere Sloveen naast ons en zijn twee jonge gezellinnen – ik val in bij “achttien!”, het bleek over de lengtemeters van hun jacht te gaan.

Na een verfrissende duik en een korte douche (gezien de afwezigheid van waterbronnen kost de straal er 1,20 euro per minuut), drinken we een fruitig glas witte Malvazija-wijn op het terras aan het water, terwijl de ondergaande zon de paradijselijke baai in het oranje zet. Beter dan de acht uur lang gegaarde tonijn met poeder van zwarte olijven wordt het inderdaad niet. Ante vult de avond met zijn herinnering-en; hij was twaalf toen er tussen Noord– en West-Šibenik hevig is gestreden tijdens de Joegoslavische burgeroorlogen. Onze kapitein had eerder al gezegd dat hij verbaasd was nog in leven te zijn op zijn 46ste – hij leek te alluderen op zijn jaren van hard feesten en even hard werken op boorplatformen. Maar je stadsgenoten afgeknald zien worden terwijl ze aanschuiven bij de bakker geeft die uitspraak een grilliger dimensie. En toch drijft de levensvreugde ongeremd boven, ook als we voor het slapen terug aan boord gaan.

Een klaterend sprookje

Geen betere manier om aan de al vroege hitte te ontsnappen, dan al varend. En dus laat Ante die zes knopen hun werk doen. Wat wij doen: zwemspullen aantrekken, met snacks en een handdoek naar de voorsteven, en ons laten hypnotiseren door het opspattend water langs de romp en de tig tinten blauw rondom. ‘She’s smooth, smooth sailin’’, zingt Leon Bridges al even smooth in mijn oortjes, op de terugweg via Prvić, ook wel ‘het eiland van Faust’ genoemd. Niet naar het personage van Goethe, wel naar Faust Vrančić, die er zijn jeugd heeft doorgebracht. De Kroatische Leonardo da Vinci zou onder meer de parachute geperfectioneerd hebben. Geen staand beeld voor deze onvolprezen homo universalis, maar toepasselijkerwijs een in sprong, siert het pittoreske dorp.

We passeren mossel- en oesterbanken die in de schaduw van de metershoge rotsen liggen – het landschap in de canyon van de Krka-rivier is magistraal – en varen uiteindelijk de haven van het charmante stadje Skradin binnen, door Bill Gates in Forbes genoemd als zijn favoriete vakantiebestemming. Nog wel meer rijkaards blijken fan; in de schaduw van de drijvende mastodonten die er aangemeerd liggen, lijken de huisjes op de kade miniatuurtjes. Geen idee of een miljardair ook het Nationaal Park Krka bezoekt. Het is hem alleszins gegund, die sprookjesachtige oase, waar je op een houten pad tussen honderden libellen en kwakende kikkers omhoog en omlaag meandert, langs nu eens moerassige poeltjes, dan weer kleine beekjes en heuse watervallen. Daarvan is de Skradinski Buk de meest indrukwekkende: over een lengte van 800 meter dendert het water over 17 kleinere exemplaren naar beneden.

Het laatste avondmaal gaat door in Cantinetta. Dat David Skoko – de Sergio Herman van Kroatië – in dit restaurant zit te dineren, zegt genoeg. Ontdaan van poespas, niets dan memorabele, pure smaken: de schotel inktvis, garnalen en girice (gefrituurde sardines). En daarna de gegrilde, zachte dorade en stevige baars met een side van gestoomde bladmangel met aardappelen en ui. We drinken Bibich van de wijngaard op de heuvel vlakbij – waar ze naar verluidt met de helikopter komen shoppen. Maar we stoppen op tijd; we willen niet eindigen zoals de Sloveen en zijn gospoja’s: gecrasht tegen de rotsen, acht uur van Žut vandaan, gelukkig niet fataal maar wel met 1,8 promille alcohol in het bloed, aldus de lokale krant. En dus gaan we rustig slapen, om de volgende dag, na een pitstop in het niet te missen Split, katerloos terug te vliegen. Een understatement: het was een roes om nooit meer te vergeten.

Beeld: Liesbet Peremans

Meer reizen