Reizen

Herontdek de mooiste gevels van Oostende met deze architectuurwandeling

Feeling Redactie

12 jul 2021

Natuurlijk kun je aan onze kust komen zonnebaden, ijsjes likken en cocktails slurpen. Maar er valt ook een hoop boeiende architectuur te spotten. Feeling stippelde een gevelsafari uit door en rond de Koningin der Badsteden.

Natuurlijk kom je naar de kust voor zon, zee, strand, garnaalkroketten en witte wijn op een terras. Maar er is meer te zien dan water en zand. De Belgische kustlijn is bezaaid met prachtige architectuur van de tenoren van de Belgische architectuur, genre Léon Stynen en Henri Van de Velde. Omdat dit jaar het Festival van de Architectuur plaatsvindt in Oostende (14‑17 oktober), neemt Feeling je er mee op architecturale ontdekkingstocht. Want in de Koningin der Badsteden valt er behalve de Koninklijke Gaanderijen nog heel wat moois te zien. Dit artikel is opgevat als een parcours. Er staat steeds vermeld hoe ver de panden uit elkaar liggen. Zo kies je zelf of je een compacte tour te voet wilt doen of er een dagvullende fietstocht van maakt. Je kunt er natuurlijk ook af en toe eentje bezoeken.

Dit artikel maakt deel uit van Feelings grote zomerplan 2021 om alles uit je vakantie te halen. Ontdek hier nog meer tips en leuke artikelen.

1. Woonzorgcentrum De Drie Platanen

We beginnen bij woonzorgcentrum De Drie Platanen. Een sterk staaltje hedendaagse architectuur van het gerenommeerde Antwerpse bureau Bovenbouw, dat dit jaar de tentoonstelling cureert in het Belgische paviljoen tijdens de Architectuurbiënnale van Venetië. Een zeer prestigieuze opdracht. In Oostende bouwde Bovenbouw dit rusthuis aan de rand van de stad. De golvende vorm valt meteen op in de verder strakke huizenrij aan de steenweg. De voorgevel lokt je via een opening naar het binnenplein. Dit is publieke ruimte en het startpunt van het Groen Lint, vijftien aaneengeschakelde groenzones in Oostende, goed voor een 35 kilometer lange fietsroute.

Nieuwpoortsesteenweg 759.

2. Clarissen-klooster Zonnelied

Op twee kilometer van het woonzorgcentrum stoppen we bij het Clarissen-klooster Zonnelied van architect Paul Felix. Het klooster is volledig opgetrokken in baksteen en beton. De functionele pretentieloze architectuur sluit aan bij de ascetische filosofie van de Clarissen. Dit gebouw uit 1959 is een hoogtepunt in zijn persoonlijke oeuvre. Het wordt algemeen beschouwd als icoon van de naoorlogse moderne architectuur en het startpunt van de moderne kerkbouw in Vlaanderen. Ruim vijftig jaar na de bouw is de functie nog hetzelfde. Het slotklooster kun je niet bezoeken, de trapeziumvormige kapel wel. Kijk zeker ook naar de abstracte glasramen van kunstenaar Michiel Martens.

Mariakerkelaan 212.

3. Villa Paul Felix

In dezelfde straat, dertig meter verderop, vind je nog een villa van Paul Felix uit 1964. Een kubistisch ontwerp van op elkaar gestapelde blokken. Het geometrische vormenspel in beton en witgeschilderde baksteen is typisch voor Felix. Deze rasechte Oostendenaar is een van de belangrijkste modernistische architecten van ons land. Hij introduceerde bij ons de nuchtere, functionele bouwstijl. In zijn stijl vallen vooral heldere geometrie en sober materiaalgebruik op.

Mariakerkelaan 179.

4. De Ooievaar

Om de hoek (op 350 m) vind je Villa Ooievaar, een dokterswoning uit het interbellum. Wie ooit het verbluffende Villa Cavrois in Noord-Frankrijk bezocht, zal veel elementen herkennen, zoals de gele steen, de afgeronde vormen en het terras. We zien ook invloeden van de Nederlandse architect Dudok. De jongste jaren van Villa Ooievaar waren tumultueus. Het is beschermd, maar toch stond het jaren leeg, tot de Iers-Brusselse kunstenaar Lucy McKenzie het in 2014 kocht. Ze plant een volledige restauratie van de buitenkant, het interieur en de meubels. Die zou in 2022 moeten starten. Het huis heet trouwens ‘Ooievaar’, omdat de dokter en zijn vrouw maar liefst dertien kinderen kregen.

Elisabethlaan 235.

5. Wellington Hippodroom

Eén kilometer verderop kom je de Wellington Hippodroom tegen. Dit luxueuze paardenrenbaancomplex herinnert aan het mondaine leven in de badplaats, net als de Koninklijke Gaanderijen, die op dezelfde hoogte liggen. Ook deze renbaan kwam er op initiatief van Leopold II. Op de site herken je verschillende stijlen: van laat negentiende-eeuwse belle époque tot modernistische Internationale Stijl. Omdat verschillende oorlogen de gebouwen vernielden, maar ook omdat de smaak met de jaren veranderde.

Koninging Astridlaan 1.

6. Belle-époquewijk

Op 150 m ligt de prachtige belle-époquewijk, zoals de Frans Musinstraat en de omliggende straten. Omdat Oostende door de koninklijke aanwezigheid zo populair werd, kwam er in het oosten een stadsuitbreiding. Vanaf 1865 herrezen hier talloze huizen. De frivole architectuur was helemaal op maat van het mondaine en elitaire toerisme uit die tijd. Tot op vandaag is het overgrote deel bewaard gebleven, de meeste ook zeer mooi gerestaureerd.

Graaf De Smet de Naeyerlaan en co.

7. Zwembad Paul Felix

Vierhonderd meter verderop zie je het Stedelijk Zwembad van Paul Felix en Jan Tanghe uit 1960. Met zijn monumentale betonstructuur is het een van de mooiste voorbeelden van het brutalisme in ons land. Helaas is de toekomst ervan onzeker. Sinds 1 mei kun je jammer genoeg niet meer gaan zwemmen in het gigantische betonnen complex net achter de zeedijk, omdat er een nieuw zwembad opende. Er zijn plannen om het gebouw te slopen, maar er loopt ook een petitie voor het behoud en er circuleren verschillende herbestemmingsideeën. Zo zou het een grote stadshal kunnen worden (zoals die in Gent) waar zomer en winter allerhande evenementen kunnen plaatsvinden.

Koninging Astridlaan 1.

8. Kursaal

Wandel 850 m over de Zeedijk tot je bij het Casino komt, ook wel Kursaal genoemd. Een kursaal vind je enkel in een badplaats of bij een kuuroord, en heeft altijd een monumentale inkomhal, een balzaal, een theater- en concertzaal en horecaruimten. Het Kursaal van Oostende is met zijn oppervlakte van één hectare het grootste casino van Europa. Deze mastodont uit 1952 is ontworpen door Léon Stynen, de Antwerpse modernist die ook het Casino van Knokke tekende. Zijn ontwerp met afgeronde ramen volgt de Zeedijk en werd gebouwd met toen vooruitstrevende bouwtechnieken, zoals gewapend beton en aluminium raamkozijnen. Let zeker op de vier bronzen beelden in de zuilengalerij van de bekende kunstenaar Oscar Jespers.

Kursaal-Oosthelling 12.

9. Detail De Grote Post

Je bent nu vlak bij De Grote Post, op 350 m. Dit modernistische postgebouw van Gaston Eysselinck werd tien jaar geleden volledig verbouwd tot cultuurcentrum door de beroemde B-Architecten. Zij behielden zeer veel originele elementen, zoals de bronzen draaideuren en de postloketten. Eysselinck tekende het na WOII als vervanging van het platgebombardeerde postgebouw. Naast het gebouw tekende de architect ook al het meubilair. Het is een van de meest opvallende naoorlogse gebouwen van België. Stynen integreerde veel kunstwerken in het gebouw, zoals het bronzen beeld van Jozef Cantré boven de entree.

Hendrik Serruyslaan 18A.

10. Overzet op de Visserskaai

Een must als je in Oostende bent, is de overzet nemen op de Visserskaai, zo’n 800 m van De Grote Post. Het bootje brengt je naar Oosteroever, een volledig nieuw stadsdeel in Oostende. Je vindt hier rustige stranden, mooie vergezichten, de iconische Lange Nelle-vuurtoren en het Fort Napoleon: een ideale plek om te onthaasten. Maar in dit hypermoderne stadsdeel verrijst aan hoog tempo zeer veel hedendaagse hoogbouwarchitectuur. Wandel eens over de Hendrik Baelskaai en je snapt wat we bedoelen.

Gratis overzet tussen het centrum (Visserskaai ter hoogte van Noordzee-aquarium) en de Oosteroever (Maritiem Plein).

11. Appartementsgebouw van Rudy Joseph

Je bent niet meer ver (1,5 km) van een van de bijzonderste huizen van Oostende, al zal niet iedereen het mooi vinden. Het appartementsgebouw van Rudy Joseph is opgetrokken in postmodernistische stijl. Misschien wel de radicaalste architectuurstroming die we ooit gekend hebben. De unieke gevel is een stapeling van inspringend en uitstekende volumes en ramen in onregelmatige geometrische vormen. Sommigen zullen het knotsgek vinden en misschien zelfs lelijk, maar tegelijkertijd is het ook verfrissend en misschien zelfs geniaal, omdat het zó anders is dan alles wat je eerder al zag.

Stanleylaan 22.

12. Park Atlantis

Wie nog kracht in de benen heeft, tippen we Park Atlantis. Het ligt tussen Oostende en De Haan, zo’n zes kilometer van de Stanleylaan. De twee piramidevormige torengebouwen (Residentie Iris en Mimosa) liggen achter de duinen, op zo’n 800 m van het strand. Ze dateren uit de vroege jaren zeventig en werden ontworpen door de Luikse architect Marcel Jaminon. Het zijn gestapelde betonnen modules die in de fabriek geprefabriceerd werden. Omdat de volumes zeshoekig zijn, lijkt het wel een honingraat. Op het gelijkvloers zijn er gesculpteerde basreliëfs. Ooit was dit een restaurant, nu de bergruimtes. Wie het eens wil beleven: er worden verschillende appartementen verhuurd.

Torenhofstraat 2.

13. Onderzoekscentrum Maritieme Toegang

Als uitsmijter gaan we nog naar het Maritiem onderzoekscentrum, op vijf kilometer van de Stanleylaan en zesenhalve kilometer van Park Atlantis. Dit gebouwencomplex werd ontworpen door het Gentse bureau signum+. Binnenin is er onder meer een zeer groot waterbassin om onderzoek te kunnen doen naar het gedrag van schepen. Die wetenschappelijke functie vertaalt zich in een gebouw met zeer grote volumes en blinde gevels. Betonnen dozen als het ware, in verschillende kleuren en materialen. Door de strakke geometrische vormen wordt het meer een abstracte compositie, meer dan een gebouw.

Wetenschapspark 8.