Filosoof Tinneke Beeckman over haar aha-boek: “Dankzij Spinoza leerde ik mezelf en mijn relatie tot de wereld beter begrijpen”
Er zijn boeken die entertainen en dan zijn er die – als een aha-erlebnis – iets voorgoed in je veranderen. Wij vroegen acht lezers naar dé pageturner van hun leven. Vandaag: filosoof Tinneke Beeckman over ‘Spinoza’s ‘Ethica’.
Tinneke Beeckman: “Ik las Spinoza’s Ethica voor het eerst toen ik een 25-jarige academica was, maar na al die jaren is het nog steeds een van mijn lievelingsboeken. Ik grijp er nog geregeld naar terug. Geen enkele filosoof heeft zo’n grote impact op mijn leven gehad, ook al dateren zijn inzichten uit de zeventiende eeuw. Op momenten van angst of vertwijfeling, schuldgevoelens of schaamte werkt Spinoza’s filosofie als therapie voor mij. Hij voelt als een vriend die altijd bij mij is en aan wie ik alles kan vertellen, zonder dat erover geoordeeld wordt.”
“Spinoza wil de mens begrijpen zoals die is en streeft naar een gelukkig leven waarin je vrij kunt zijn. Hij leefde in een tijd waarin er veel religieuze conflicten waren en ontwikkelde een alternatieve visie op God. Voor hem valt God samen met de natuur en daar maken wij als mens deel van uit, net zoals alles dat bestaat. De mens is dus geen zondig wezen en kan ook niet gestraft worden, in tegenstelling tot wat priesters en theologen nog steeds beweren. Spinoza was zijn tijd ver vooruit. Hij gelooft niet in een leven na de dood, maar pleit ervoor om hier en nu iets van je leven te maken. Om geluk te bereiken moet je volgens hem je relatie tot de wereld om je heen, maar ook tot jezelf leren te begrijpen. Hij leert je hoe je beter naar jezelf kunt kijken, en vooral hoe je kunt omgaan met je emoties.”
Om geluk te bereiken moet je volgens Spinoza je relatie tot de wereld om je heen, maar ook tot jezelf leren te begrijpen
“Als jonge vrouw was ik zoekend. Spinoza heeft richting aan mijn leven gegeven door mij te doen inzien dat het geen zin heeft om je bezig te houden met dingen waar je toch niets aan kunt veranderen. In zijn boek staan fantastische psychologische inzichten over hoe makkelijk het is om je te vergissen als je je verlangens niet begrijpt. Zo denken veel mensen dat ze gelukkiger zullen worden als ze meer bezittingen zouden hebben of een hogere sociale positie. Maar je beseft niet hoe vaak je dan idealen van anderen imiteert. Gaat het wel over jouw verlangen?”
Veel mensen denken dat ze gelukkiger zullen worden van meer bezittingen of van een hogere sociale positie. Maar vaak imiteren we daarmee de idealen van anderen
“Spinoza zal je nooit schuld of schaamte aanpraten, zoals veel godsdiensten doen. Al onze emoties, ook de negatieve, zijn menselijk. Het heeft geen zin je klein en onmachtig te voelen, want dan verlies je de kracht om te worden wie je echt kunt zijn. Daar heeft ieder mens volgens hem recht op: om van niemand anders te zijn dan van zichzelf. Voor ik Spinoza las, heb ik ermee geworsteld om dat recht op te eisen en mijn eigen weg uit te stippelen. Zijn inzichten lopen als een rode draad door mijn leven. In mijn nieuwste boek (‘Ken jezelf’, uitgegeven bij Boom Uitgevers, red.) duikt zijn naam weer op. Hij benadrukt het belang van vriendschap, generositeit en verbondenheid met andere mensen. En ik voel me innig met hem verbonden.”
