Waar blijft de ‘female gaze’ in cinema? “Vrouwen zijn nog veel te vaak holle personages die leven voor een man”
Gendergelijkheid is ook anno 2025 helaas nog ver te zoeken, in het echt én op het scherm. Om het grote publiek daarvan bewust te maken, speelt Antwerps filmcollectief Girls On Film elke maand een film uit het feministische landschap. “Film is een heel laagdrempelige manier om moeilijke thema’s als genderongelijkheid bespreekbaar te maken.”
Sofie Van Der Vreken: “Het idee voor Girls on Film is ontstaan in een koffiebar. (lacht) In onze studentenjaren werkten Chiara en ik daar vaak samen: zij aan haar doctoraat, ik aan mijn thesis rond Marie Antoinette, een film van Sofia Coppola waarin de female gaze wél aanwezig is. In ons onderzoek merkten we dat er een revival aan de gang was wat feministische literatuur betreft, maar dat die voor film achterbleef.”
Chiara Candaele: “En dat terwijl film volgens ons net een heel geschikt en vlot medium zou zijn om die feministische boodschap op een heel laagdrempelige manier tot bij een groot publiek te brengen. In een bui van enthousiasme en véél zelfvertrouwen (lacht), besloten we dat als dat nog niet gebeurde, wij dat dan zelf maar moesten doen.”
Eline Van Hooydonck: “Toen ik de flyers voor hun allereerste screening zag, toen nog bij café De Kleine Hedonist in Antwerpen, voelde ik meteen: daar moet ik bij zijn. Ik werkte toen zelf al voor RoSa vzw (het kenniscentrum voor gender en feminisme, red.). Ik kwam kijken en ben sindsdien eigenlijk niet meer weggegaan.” (lacht)
Candaele: “Wat Girls on Film eigenlijk wil doen, is een platform bieden voor films van vrouwelijke makers of voor die met een expliciet feministische ondertoon. Dat kunnen zeker ook films van mannen zijn. Wat voor ons vooral belangrijk is, is dat er een vrouwelijk narratief centraal staat: vrouwelijke personages die agency hebben en ruimte om te bewegen. Dat we leren wat de vrouw in kwestie voelt en denkt, dat we iets over haar achtergrond te weten komen en dat ze handelt in functie van zichzelf, en niet puur ten dienste van een mannelijke tegenhanger.”
Heel frustrerend is de ‘age gap’ in films: terwijl mannen in hun dertigerjaren gespeeld kunnen worden door een acteur die wel veertig of vijftig is, zijn vrouwen bijna altijd jonger
Van Der Vreken: “Dat laatste gebeurt vandaag helaas nog heel vaak: holle vrouwelijke personages bijvoorbeeld die enkel in beeld komen als love interest voor het mannelijke narratief in de film.”
Van Hooydonck: “Wat mij persoonlijk heel erg stoort, is de manier waarop seks vaak gebracht wordt: meestal is dat op een erg stereotiepe mannelijke manier. Heel standaard en met penetratie als norm. Terwijl dat in realiteit toch helemaal niet zo is. Ik als vrouw herken mij daar alleszins totaal niet in.”
Candaele: “Ook heel storend: de age gap tussen koppels in films. Bijvoorbeeld: heb je een koppel dertigers, dan kan de man gespeeld worden door iemand die wel 40 of 50 is. De vrouw daarentegen zal bijna altijd jonger zijn dan de filmische leeftijd.”
Van Der Vreken: “Ja, en als dat niet zo is, dan is dát het thema van de film. Heel discriminerend voor vrouwen op leeftijd. En zo zijn er nog tig andere drempels waar vrouwen in de filmwereld nog altijd op botsen. Net zoals mensen van kleur, of minderheidsgroepen uiteraard.”
Candaele: “Om dat er ooit echt uit te filteren is er een mentaliteitswijziging nodig, maar dat is en blijft heel moeilijk. Ook al omdat discriminatie intern werkt. Er beginnen veel vrouwen aan een filmopleiding, maar slechts een enkeling stoot ook door tot in die professionele langspeelwereld. Enerzijds omdat vrouwen dus meer hordes moeten overwinnen, maar zeker ook omdat van meisjes nu eenmaal andere eigenschappen verwacht worden dan van jongens, waardoor vrouwen misschien gemiddeld minder snel dat soort carrière nastreven, of andere keuzes maken.”
Van Der Vreken: “Eigenlijk bestaat er vandaag nog altijd een complete onderwaardering van alles wat vrouwelijk is – kijk maar naar de gemiste kansen voor Greta Gerwig en Margot Robbie op de Oscars vorig jaar. Of naar die van Demi Moore dit jaar. De gedoodverfde winnaar was ze voor de Oscar van ‘beste actrice’ voor haar rol in The Substance, een film die nota bene gaat over de onwaardige manier waarop vrouwen in deze maatschappij wordt toegestaan om ouder te worden – liefst in het geheel niet dus. Niet dat de winst van Mikey Madison onterecht is natuurlijk, maar feit blijft wel dat er toch weer gekozen werd voor een jongere actrice.
Bij Barbie ging het probleem nog veder: al voor de film uitkwam, was er vanuit hogere filmkringen veel kritiek. Want zo’n film zou toch ‘alleen maar’ een vrouwelijk publiek aantrekken. Alsof daar iets mis mee is. Willen we ooit echte gendergelijkheid, zal dát in de eerste plaats al moeten veranderen.”
Girls on Film speelt elke tweede dinsdag van de maand een door een gastspreker geselecteerde film bij De Cinema, deel van De Studio, in Antwerpen.
Speciaal voor Internationale Vrouwendag loopt daar deze maand SPOTLIGHT ON WOMXN DIRECTORS, een filmfestival dat een maand lang vrouwelijke filmmakers en regisseurs die zich identificeren als vrouw, in de schijnwerpers zet. Op 8 maart kun je aanschuiven voor ‘Caramel’ van Nadine Labaki.
Meer cultuur:
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier