‘Back to black’: 5 dingen die je wil weten over de nieuwe biopic over Amy Winehouse
Vandaag komt ‘Back to black’, de nieuwe biopic over het leven en de carrière van Brits popicoon Amy Winehouse bij ons in de zalen. Door de makers bedoeld om de artistieke genialiteit van de zangeres te vieren. Door fans verguisd om een vermeende ‘sensatiezucht’ en overdreven focus op haar tragische ondergang. Vijf dingen die je nu al wil weten.
1. ‘Traumaporno’ of eerbetoon?
Hoewel ‘Back to black’ door zowel regisseur Sam Taylor-Wood als door producent van de film Alison Owen oorspronkelijk bedoeld was om de tragische levensloop van het Britse popicoon weer wat minder en haar muzikale genialiteit weer wat méér in de kijker te zetten, lijkt de film op zowel fans als filmcritici eerder het omgekeerde effect te hebben. Volgens kenners zou de prent van Taylor-Wood zich te veel focussen op de getroebleerde relatie van Amy Winehouse met muziekproducent en video-assistent Blake Fielder-Civil, op het liefdesverdriet dat volgde toen die haar na een paar jaar huwelijk weer liet zitten voor zijn ex-vrouw en de verslavingszucht die daaruit voortkwam – met de welbekende tragische afloop tot gevolg. Haar carrière en muzikale talent komen maar in mondjesmaat aan bod. Haar kwetsbare situatie, de depressies waaraan ze regelmatig ten prooi viel, haar worsteling met boulimia nervosa en de moeizame relatie met drank en drugs des te meer.
Nochtans werd van Taylor-Wood verondersteld dat die de kunst van de pop-biopic wel degelijk onder de knie had. Met Nowhere Boy bracht ze in 2009 immers een ontroerend en goed geschetst portret van de gevoelige muzikant die John Lennon was. Van zo’n doorwrochte en waarheidsgetrouwe artistieke portrettering lijkt in Back to Black helaas geen sprake: los van Winehouses songs zelf die het verhaal uiteraard gelukkig in groten getale doorspekken, is er maar weinig aandacht voor haar muzikale carrière. De gestage opgang van de kleine en schamele zaaltjes in Camden naar een miljoenenpubliek en wereldroem worden in slechts luttele scènes afgerammeld. De momenten waarop we haar effectief met notenbalk en gitaar aan de slag zien gaan, zijn zeldzaam. Gebeurt dat toch, dan grijpt die ze vooral aan als een manier om haar demonen te temperen en liefdesverdriet aan te pakken.
Een beeld waar weliswaar enige waarheid in zal schuilen – muziek zál voor Winehouse effectief een medium voor emotioneel loutering geweest zijn, maar ook eentje die zowel haar muzikale talent als haar veelzijdigheid als artiest zwaar tekort doet. Of zoals een messcherpe recensie in de De Standaard weet te vatten: ‘Amy Winehouse was zo veelzijdig als een jazzorkest. Maar voor regisseur Sam Taylor-Johnson was ze blijkbaar vooral een meelijwekkend hoopje liefdesverdriet met een onvervulde kinderwens.’
Nog voor de film effectief in de zalen verscheen rees her en der dan ook de vraag of er überhaupt wel een biopic over Amy Winehouse gemaakt moest worden. Want hoe ethisch is het om het levensverhaal van iemand in beeld te brengen, die daar zelf totaal geen zeggenschap meer over heeft? Of sterker nog: hoe ethisch is het om die taak over te laten aan precies diegenen die tijdens haar levensloop al het meest van haar muzikale talent hebben proberen profiteren, zonder oog te hebben voor wat ze daarbij als persoon zelf nodig had? Want naast de makers zelf, zal ook Mitch Winehouse, Amy’s vader een aardige stem hebben gehad in het uiteindelijke eindresultaat. Zonder goedkeuring van de erfgenamen, immers geen muziek van la Winehouse in de film.
2. De stem van Marisa Abela
Wie de persoon van Amy Winehouse duidelijk wél alle mogelijke eer probeert aan te doen, is hoofdrolspeelster Marisa Abela. De 27-jarige actrice die eerder al een kleine rol wist weg te kapen in Barbie van Greta Gerwig, had op het moment van draaien exact dezelfde leeftijd als Amy toen die stierf en zo lid werd van de befaamde ‘forever 27’-club. Een in weinig te benijden verzameling van pop- en rockartiesten die allen overleden op 27-jarige leeftijd waar onder meer ook Kurt Cobain, Janis Joplin en Jim Morrison deel van uitmaken. Uit de manier waarop Abela de betreurde zangeres neerzet op het scherm, valt af te leiden dat ze er alles aan gedaan heeft om dat zo waarheidsgetrouw mogelijk aan te pakken.
Van het iconische suikerspinkapsel, tot meest subtiele bewegingen in de motoriek van Winehouse en grote publieke sleutelmomenten uit haar leven en carrière: alles heeft de actrice tot in het kleinste detail bestudeerd om het daarna zo accuraat mogelijk over te nemen. Al werd ook die accuratesse niet door alle criticasters evenveel gesmaakt: volgens sommigen zou de performance van Abela zó gelijkend zijn op het origineel, dat het resultaat ervan onbedoeld bijna uitmondt in een parodie. Wat er ook van zij, voor ons verdient de actrice niets dan lof voor haar prestatie. Al was het maar voor één ding: Abela zong alle nummers die aan bod komen, helemaal zelf in. En hoewel haar stem en timbre uiteraard minder rauw, krachtig en soulvol klinken dan die van de popdiva zelf, is het resultaat méér dan verdienstelijk. Een bijkomend talent waarvoor wij in elk geval stante pede zouden tekenen.
3. Mitch Winehouse en nalatenschap
Net als de meeste biopics lijkt Back to black met één groot probleem te kampen: de inmenging van de erfgenamen van de geportretteerde muzikant in kwestie. In het geval van Amy Winehouse is dat dus vooral haar vader, Mitch Winehouse. Tijdens haar leven probeerde die naar verluidt meer munt te slaan uit haar muzikale talent, dan dat hij de vaderlijke nood voelde om zijn dochter te beschermen of te begeleiden in het leven. In de film van Taylor-Wood komt de man echter meer naar voren als een bekommerde vader die zijn dochter wél meermaals eigenhandig naar de afkickkliniek gebracht zou hebben voor hulp. Dat Mitch als belangrijke aandeelhouder in de nalatenschap van Winehouse, vermoedelijk aardig wat inspraak gehad zal hebben in de uiteindelijke vorm van de biopic, zal daar vast wel voor iets tussen zitten. Zonder akkoord van dat nalatenschap immers geen muziek. En dat zou natuurlijk een behoorlijke domper op de feestvreugde van de film geweest zijn.
Niet alleen de vader van Winehouse verschijnt in de biopic trouwens op een opvallend ‘vredelievende’ manier, ook de rol die Fielder-Civil speelde in het tragische lot van de Britse zangeres wordt misschien toch een tikje te minuscuul neergezet. Die laatste zou immers in het verleden zelf toegegeven hebben Amy in de richting van verdovende middelen gestuurd te hebben. In de film, lijkt zijn impact in de film op dat vlak echter uiterst beperkt. Een vorm van passiviteit waarvoor de makers naar eigen zeggen zo hun redenen hadden: ‘We wilden Amy niet louter voorstellen als het slachtoffer van de mannen uit haar leven, maar haar de power teruggeven‘, klinkt het in een interview. Dat ze Winehouse op die manier wel helemaal zelf verantwoordelijk maken voor haar tragische levenseinde, laten ze buiten beschouwing.
4. ‘Rehab’, ‘Valerie’, ‘You know I’m no good’
De muziek van Back to black is zonder twijfel een van diens grootste troeven. Op zich niet zo gek natuurlijk: het geniale en onwaarschijnlijk veelzijdige oeuvre van Winehouse is en blijft natuurlijk de uiteindelijke aanleiding voor de biopic. Of de vernuftige songs van albums als Frank en Back to black in de film ook altijd op de meest interessante manier in beeld komen, blijft wel de vraag: meestal worden de nummers immers ingezet om het biografische verhaal op een nogal directe en al te simplistische één-op-één manier kracht bij te zetten.
Een voorbeeld: op het moment dat Fielder-Civil en Winehouse de scheiding inzetten, galmt plots ‘Love is a losing game’ door de boxen. Wanneer diezelfde Fielder-Civil terugkeert naar zijn ex-vrouw, neemt Winehouse samen met haar producer dan weer net het nummer ‘Back to black’ op in de studio. Of het een meerwaarde is dat je Amy ‘You go back to her and I go back to us’ hoort zingen net op het moment dat Fielder-Civil in de koffer duikt met die ex-vrouw? Voor heel wat filmcritici blijkbaar niet. Wil je écht inzicht krijgen in de psyche van Amy Winehouse en in de persoon die ze was, luister dan gewoon naar haar platen, zo klinkt het. Want daar klinken haar gedachten en emoties nog altijd in de meest pure en rauwe vorm door.
5. ‘Amy’: de popdocu deed het eerder én beter
Back to black is niet de eerste film die een inkijk probeert te geven in het muzikale genie dat Amy Winehouse was. In 2015 ondernam documentairemaker Asif Kapadia al eens een vergelijkbare queeste, zij het niet in de vorm van een biopic maar wel in die van een documentaire. ‘Amy’ werd een indrukwekkend staaltje pop-historisch onderzoek dat er veel beter dan de film van Taylor-Wood in slaagde het werkelijke verhaal achter het Britse pop-icoon te ontrafelen. Gek genoeg wist het non-fictionele relaas op een veel frappantere en bovendien veel ontroerender manier de tragiek van Winehouses verhaal bloot te leggen. Een prestatie waarvoor de docu destijds geheel terecht een Oscar in ontvangst mocht nemen.
Meer cultuur:
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier