Video: achter de schermen bij atelier Nauwau: ‘Iemand kunnen helpen rouwen, geeft zoveel voldoening’

Annelore De Donder

18 okt 2022

Om het #consubeteren voor je te vergemakkelijken, stellen we je elke maand voor aan een duurzame, Belgische ondernemer die een kwalitatief ecologisch alternatief aanbiedt. Deze maand: houtkunstenares Rayah Wauters van atelier Nauwau.

Feeling-ecoredacteur Annelore: “In het kleinste kamertje ten huize Arnauts – Wauters spot ik ‘Wat bomen ons vertellen’. Een geschiedenis van de wereld geschreven in jaarringen, van kersvers wetenschappelijk directeur van het Belgische klimaatcentrum Valerie Trouet. Geen toeval natuurlijk: interieurarchitect en meubelontwerper Rayah Wauters maakt objecten en urnen van het hout dat haar man, boomverzorger Niels Arnauts, bij het vellen recupereert. Dat zij weten hoe bomen een blik kunnen werpen op de mens, zijn geschiedenis en toekomst, spreekt voor zich. En met haar houten Nauwau-urnen maakt Rayah de cirkel van het leven al helemaal rond.”

Je bent meubelmaker, maar je creaties – van wandstukken tot zitobjecten – zijn niet per se als meubels te herkennen.

“Ik maak inderdaad niet zozeer meubels in de strikte zin van het woord. Mijn creaties zijn abstract; er valt geen functionaliteit van af te lezen. Dat komt omdat ik me bij het creëren laat leiden door de vorm van de boom, de houtsoort, en vooral: de schimmels of vergroeiingen die gaandeweg ontstaan zijn. Het doorleefde stuk hout bepaalt de vormgeving, het pure nut is eigenlijk secundair.”

Lijkt me een sterk staaltje Japanse wabi-sabifilosofie, ofte: het omarmen van de perfecte imperfectie.

“Effectief; bij Nauwau gaat het om ‘framing the flaws’. Als je gaat kijken naar hout in de houthandel, dan zie je allemaal planken die heel mooi recht zijn, afkomstig van bomen die zodanig gekweekt zijn dat ze volledig ‘foutloos’ hout afleveren. Ik werk met bomen die gewoon ergens in een tuin hebben gestaan, of in grote parken, waar niet naar is omgekeken en die zonder enige inmenging hun gang hebben kunnen gaan. Door die ‘gebreken van de natuur’ net als unieke elementen en leidraad te zien, komen mijn creaties tot stand.”

En je zit vlak bij de bron.

“Mijn man is met zijn bedrijf DeBeer & DeVos Boomzorg mijn vaste leverancier. De eerste opdracht die hij moest uitvoeren, was het vellen van een Amerikaanse eik in het Brusselse. Daar heb ik toen een stuk van gekregen. Een prachtig stuk dat mij de aanzet heeft gegeven om te doen wat ik nu doe; vanaf dan brengen ze alles wat ze neerhalen voor mij mee. Sinds 2013 hebben we zo meer dan 60 Belgische bomen verzameld. Ze doen vooral snoeiwerk en vellen alleen maar als het echt niet anders kan. Enkel de bomen die op geen enkele manier nog waardevol zijn voor het landschap en de dieren, worden gekapt. De beuk kan bijvoorbeeld heel slecht tegen de droogte – die is helaas massaal aan het sterven. Van de beuken die ze kappen, wordt geen brandhout gemaakt; ik geef ze een tweede leven als grondstof voor mijn stukken.”

“Iemand kunnen helpen bij het rouwen, geeft me zoveel voldoening”

En dat zijn heel lokale grondstoffen – een duurzaam verhaal.

“Ik weet honderd procent zeker dat al het hout van mijn stukken afkomstig is uit Limburg of Vlaams-Brabant. Het ideale scenario is dat mensen hun eigen hout aan mij geven om er iets voor hen van te maken. Mijn man heeft zo ooit een boom moeten ruimen die was omgevallen door een storm. Uit dat hout heb ik een bank gemaakt die nu in die tuin staat. In die geest zijn we nu ook een online platform aan het uitwerken, Timbr (timbr.app, red.), waarbij eender wie met commercieel oninteressant houtoverschot zit – tuinaannemers, boseigenaars… – verbonden wordt met makers die daarnaar op zoek zijn, van ontwerpers over schrijnwerkers tot DIY’ers.”

Hoe is het idee ontstaan om ook houten urnen te maken?

“Ik had het idee al langer in mijn hoofd, maar daar was het bij gebleven. Tot ik me na de geboorte van onze eerste dochter wat verloren voelde; ik wist in die periode niet wat ik wilde met mijn leven, met mijn job. Op een business-seminarie dat ik toen ben gaan volgen, was een man die me zei dat ik misschien urnen zou kunnen maken – heel gek, maar zo ben ik toch van dat idee werk gaan maken. En vandaag is het iets wat ik nooit nog zou opgeven; het ligt heel dicht bij wie ik ben.”

Ik las dat je ook workshops organiseert waarbij je zelf een urne maakt?

“De eerste staat nu op de agenda. Ik gaf al initiaties aan mensen die zelf een houten schaal willen leren draaien. Dat was voor mij ook een manier om de onvermijdelijke eenzaamheid van het kunstenaarsbestaan te kunnen counteren. Maar het is vooral heerlijk om te zien hoe ontspannend zo’n workshop is; als je bezig bent, vergeet je al de rest. Dat merk ik bij mezelf ook. Het was een logische stap om datzelfde idee op de urnen toe te passen: om mensen die in rouw zijn op die manier bij hun verwerkingsproces te kunnen helpen. Het wordt hoe dan ook zwaar. Maar als dat is wat ik hen met mijn handen kan geven, al was het dat moment van rust – dat geeft zoveel voldoening.”

De urnen zijn abstracte ronde vlakken om aan de muur te bevestigen. Ook hier valt de functionaliteit niet af te lezen – het linnen aszakje zit in een holte achteraan.

“Klopt. En dat is niet zonder reden zo: omdat het niet lijkt op wat het is, kun je zelf kiezen of je het precieze nut wilt benoemen. Aanvankelijk heb ik weleens geprobeerd om met tekst te werken – op die van mijn grootmoeder staat het woordje ‘mama’ er heel klein vooraan in gegraveerd. Maar niet iedereen heeft de behoefte om over zo’n intiem iets telkens weer te praten. In zijn volle abstractie kan de urne gewoon bij je thuis hangen zonder meer en hoeft het dus niet confronterend te zijn. Er zijn daarnaast ook mensen die op voorhand een urne willen kopen. In dat geval kan het zonder dat het al dienstdoet als ‘container’ een decoratieve waarde hebben.”

Ook over de verpakking van de urne is nagedacht.

“Het was voor mij van in het begin duidelijk dat ik daarvoor iets waardevols wilde maken, iets wat je niet zomaar weggooit. Het is dus geen kartonnen omhulsel geworden, maar een op maat gemaakte linnen bewaardoos die je daarna nog kunt gebruiken om herinneringen in op te bergen. In de kaft van die doos zit ook een toepasselijke, uitneembare illustratie. De laatste die we hebben laten maken, is specifiek ontwikkeld rond het verlies van een kind; een boekje met een gedicht en een uitknipbaar ‘herinneringshuisje’ waar de achtergebleven broertjes, zusjes… een boodschap in kunnen stoppen. De hele doos is eigenlijk opgevat als deel van een ritueel, met tastbare, ceremoniële elementen.”

Welke ambities koester je nog?

“Uiteraard zou ik nog willen groeien. Maar anderzijds ben ik ook moeder van drie kinderen, die tijd en aandacht vragen. En dat vind ik helemaal oké. Het ding is: door met urnen bezig te zijn, leer je niet te ver vooruit te kijken en ten volle te waarderen wat je hebt. Je wordt geconfronteerd met de eindigheid van het bestaan, wat je nederig en dankbaar maakt voor het leven dat je krijgt. Met z’n vijven aan tafel, allemaal gezond en wel: dat is wat ik koester.”

Urne ‘An object to remember’, vanaf € 680. Verkrijgbaar bij begrafenisondernemers commeyne in Roeselare en Wase uitvaartplaner in Sint-Niklaas, en via de webshop nauwau.be.