Gezondsheidswijsheid of hardnekkige mythe: “Van wortels krijg je goeie ogen”
‘Melk is goed voor elk’ en ‘lachen is gezond’: aan spreuken over gezondheid geen gebrek. Maar hoeveel medische waarheid schuilt er achter al die volks-wijsheden. Vandaag onder de loep: van wortels krijg je goeie ogen.
Elisabeth De Waele, hoofd klinische nutritie bij UZ Brussel: “Zoals dat bij veel volkswijsheden meestal wel ergens het geval blijkt, schuilt achter dit gezegde ook een grond van waarheid: in wortels zit veel vitamine A en bètacaroteen – twee bouwstoffen die onder andere belangrijk zijn voor de ontwikkeling van onze ogen en voor een goed zicht. Of je die bètacaroteen nu uit wortels haalt of uit andere voeding die rijk is aan provitamine A – zoals zoete aardappel, pompoen, perzik of appelsien, is dan weer niet belangrijk.
Het is ook niet zo dat er in wortels per se méér provitamine A zou zitten dan in de andere ingrediënten uit dat lijstje. Vooral groenten en fruit met een oranje kleur zijn drager, maar ook bladgroenten als boerenkool en andijvie werken perfect.”
De kip of het ei?
“Hoe het komt dat we net van wortels zijn gaan beweren dat je er goeie ogen van krijgt – en bijvoorbeeld niet van perzikken, is niet meteen duidelijk. Maar dat veel mensen op de hoogte zijn van het relatief hoge bètacaroteengehalte in wortels en van de gunstige effecten daarvan op ons zicht, blijkt uit een eerder grappige bevinding die Australische onderzoekers deden tijdens een langer lopend onderzoek naar glaucoom. “Van de deelnemers die melding maakten van nachtblindheid, werd daar door de onderzoekers opgemerkt dat ze net een hóger percentage bètacaroteen in hun lichaam hadden: niet omdat er een verband is tussen méér bètacaroteen en slechter zien, maar wel omdat die deelnemers duidelijk op de hoogte waren van de volkswijsheid, en dus zelf al meer wortels waren gaan eten om hun nachtblindheid mogelijk terug te dringen (lacht).
In wortels zit veel provitamine A, een stof die mee de ontwikkeling van onze ogen ondersteunt. Maar ook pompoen, zoete aardappel, perzikken en zo goed als alle andere groenten en fruit met een geel-oranje kleur hebben hetzelfde effect
Bij patiënten die recent een drastische chirurgische ingreep ondergingen – en daardoor een stuk van hun maagdarmsysteem verloren, gebruiken we nachtblindheid of oogproblemen dan ook effectief als graadmeter om af te toetsen of er zich eventueel vitamine A-tekorten hebben opgebouwd die opgelost moeten worden.
Omdat de opname van vitamine A uit voeding heel makkelijk is, zal je – buiten in zo’n uiterste geval dus – trouwens zelden een tekort aan de stof opbouwen. In de praktijk zien we zelfs weleens het omgekeerde: mensen die een tekort vrezen en dat – zonder een arts of diëtist te raadplegen – op eigen houtje proberen op te lossen door veel supplementen te slikken, en daardoor net een teveel opbouwen.”
Vermijd supplementen, bezoek een diëtist
“Iets dat je ook liever vermijdt trouwens: teveel bètacaroteen geeft je huid immers niet alleen een geeloranje schijn, maar kan ook voor hoofdpijn, haarverlies, jeuk, druk op de hersenen of zelfs epilepsie zorgen. Vooraleer je een overdaad aan wortels of pompoen inplant, ga je dan ook best even langs bij je huisarts of een gespecialiseerde diëtist om te checken of dat überhaupt nodig is. Op basis van een bloedstaal en een eerlijk verslag van je dagelijks eetpatroon, kunnen die je heel snel vertellen welke vitamines of mineralen er eventueel vermoedelijk op een laag pitje staan en welke aanpassingen in je eetpatroon je best kan maken om dat op te lossen.
Voor gezonde mensen met een normaal westers eetpatroon, zijn supplementen meestal overbodig. Tekorten kunnen prima worden weggewerkt met aangepaste voeding alleen
Ook bij andere tekorten dan dat aan provitamine A, zijn supplementen meestal helemaal niet nodig: enkel voor mensen met een beperkt absorptievermogen – doordat ze bijvoorbeeld een ingrijpende chirurgische ingreep ondergingen, kan het een nuttige oplossing zijn. Maar voor de gemiddelde westerse mens volstaat het meestal om een beetje anders te gaan eten. Onze voeding is immers rijk en divers genoeg om tekorten op een natuurlijke manier weg te werken. En het lichaam van de gemiddelde volwassene gezond genoeg om die stoffen ook efficiënt op te nemen.”
Meer over gezond eten en leven:
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier