Een expert over de vierdagenwerkweek: ‘Als je in vier dagen uitgeperst raakt, heb je die vijfde dag nodig om te recupereren’
Vier dagen werken voor een voltijds loon? Klinkt als een droom én het is mogelijk: de dagen waarop je werkt klop je extra uren, zodat je per week telkens één rustdag wint. To do or not to do? Wij stelden onze vragen aan Stijn Baert, econoom, arbeidsmarktdeskundige en professor aan de Universiteit Gent en Antwerpen.
Wat is dat precies, die vierdagenwerkweek?
Stijn Baert: “De vierdagenwerkweek houdt in dat je als werknemer een voltijdse werkweek afwerkt in vier dagen, mét behoud van loon. De werknemer die in dit regime wil stappen, moet zelf een aanvraag indienen bij de werkgever. Iedereen die voltijds werkt, heeft recht op dit systeem. Maar de werkgever mag het verzoek weigeren mits grondige motivatie.”
Is iedereen enthousiast?
“De federale regering heeft de vierdagenwerkweek in de markt gezet als hét pronkstuk van de arbeidsdeal: dit systeem zou burn-outs mee helpen te voorkomen en zorgen voor een betere work-life balance bij de werknemers. Alleen: er is enkel verouderd wetenschappelijk onderzoek beschikbaar, en dat onderzoek gaat bovendien twee richtingen uit. Er is dus weinig betrouwbare basis voor de bewering dat dit systeem dé oplossing zou zijn voor de hoge werkdruk. Om die reden hebben wij momenteel zelf een onderzoek lopen waarbij we bedrijven die ingestapt zijn in dit systeem vragen ons te betrekken bij hun ervaringen.”
Als je in vier dagen uitgeperst raakt, heb je die vijfde dag nodig om te recupereren. En dan loert het risico op burn-out opnieuw om de hoek
“Zoals gezegd: de onderzoeken die momenteel voorhanden zijn, spreken elkaar tegen. Enerzijds is er de positieve kant: goed idee, zo’n extra dag voor contacten met de familie, klusjes in huis, tijd voor jezelf. Veel werknemers in ons land verwachten ook die positieve effecten. Uit een enquête die we een klein jaar geleden afnamen, kwam naar voren dat meer dan een derde van de bevraagde werknemers zich in dit systeem zag werken. Meer zelfs, een kwart van de mensen die momenteel parttime aan de slag zijn, zagen zich dankzij de vierdagenwerkweek opnieuw fulltime werken. De verwachtingen lagen dus hoog, maar in realiteit liggen de aantallen die instromen zeer laag – minder dan 1 procent van de werknemers vandaag is overgestapt naar de vierdagenwerkweek.”
“Niet zeer moeilijk te verklaren: enerzijds omdat de werkgeverszijde duidelijk níét staat te springen voor dit systeem, en anderzijds omdat er ook minder positieve resultaten kwamen uit die verouderde onderzoeken. Het grootste aandachtspunt bleek het concentratieverlies en de werkdruk tijdens die langere werkdagen: als je in vier dagen uitgeperst raakt, heb je die vijfde dag nodig om te recupereren. En dan loert het risico op burn-out opnieuw om de hoek. We weten dat burn-outs ontstaan door een onevenwicht tussen werkvereisten enerzijds, en energiebronnen anderzijds. Als je in vier dagen tijd volledig in het rood gaat, haal je uit die vijfde dag geen winst. Mijn educated guess: de vierdagenwerkweek kán een oplossing zijn, maar enkel voor bepaalde functies, en bepaalde karakters, binnen bepaalde bedrijfsstructuren. Maar hoe verging het jou?”
Wat met schuldgevoelens rond onbeantwoorde mails en een dagje bingewatchen?
“Het schuldgevoel naar je collega’s toe is normaal, zeker vanuit een rol als hoofdredacteur of CEO. Andere mensen hebben je hulp nodig en je kunt die beschikbaarheid moeilijk afbakenen in tijd of aantal dagen. Het schuldgevoel van een dag tv-kijken vind ik gek. Je hebt die uren al gewerkt, dus je mag die vijfde dag tv-kijken. Maar daar speelt je karakter op: de ene mens heeft meer verantwoordelijkheidsgevoel dan de andere, of vindt die agreeableness net heel belangrijk.”
Jij mag dan wel werken tot 22 uur, als de anderen dat niet doen, zijn die uren voor jou niet efficiënt
“De muren waartegen heel wat mensen aanlopen, lijken me logisch. Dit systeem is onvoldoende gekaderd door de overheid. Ten eerste: zo’n regime moet op bedrijfsniveau, of toch zeker op teamniveau, worden uitgedacht. Per individu werkt dat niet. Jij mag dan wel werken tot 22 uur, als de anderen dat niet doen, zijn die uren voor jou niet efficiënt. Ten tweede: de vierdagenwerkweek is enkel nuttig voor sommige functies. In heel wat sectoren zijn uren zeer flexibel en dus is zo’n harde grens trekken zeer moeilijk. Maar ik zie het wel werken in sectoren waar vastomlijnde taken en uren gelden en waar er weinig onderlinge afhankelijkheid is. Wat wij willen, met ons eigen onderzoek, is lijnen kunnen trekken om bedrijven op maat te adviseren. Sommigen zullen er beter van worden, anderen helemaal niet.”
