De Wachtkamer: ‘Wat zijn de effecten van een maand zonder alcohol?’
Welkom in De Wachtkamer van Feeling, waar de designstoelen comfortabel zijn en het leesvoer uitstekend. Wij stellen jouw prangende gezondheidsvragen rechtstreeks aan een expert van dienst. Lottie (38) drinkt al eens graag een glaasje, maar voelt zich vaak angstig de dag erna. Of alcohol schrappen de enige oplossing is voor haar emotionele katers? Wij vroegen het aan huisarts Sigrid Sijthoff.
Wat Lottie wil weten
“Van hoofdpijn of misselijkheid heb ik zelden last. Maar ik voel me zo angstig de dag na het drinken van alcohol, dat ik me echt somber kan voelen. Ik blijf piekeren, overloop meermaals de avond in mijn hoofd en vraag me af of ik geen domme dingen heb gezegd of me belachelijk heb gemaakt. En dat wil niet zeggen dat ik me ladderzat heb gedronken en op tafel heb gedanst. Al na één of twee glazen voel ik me veel onrustiger dan anders. Moet ik stoppen met alcohol?”
Alle lezersvragen en de antwoorden van onze experten lees je in het Wachtkamer dossier.
Het antwoord van onze expert
Dr. Sigrid Sijthoff: “Mensen drinken vaak om te ontspannen of om ongeremd te zijn. De avond zelf lukt dat meestal wel, maar daarna krijg je net het tegenovergestelde effect. Het zorgeloze gevoel maakt plaats voor somberheid. Daar zorgen twee mechanismes voor. Beiden spelen zich af in ons oude reptielenbrein (het oudste en meest instinctieve deel van onze hersenen, red.).
Het vrolijke gevoel heeft te maken met dopamine, een geluksstofje dat door dat deel van het brein wordt aangemaakt. Het probleem is echter dat alcohol die stof wel activeert, maar dat ons lichaam niet in staat is om het in zo’n snel tempo aan te maken. Het gevolg is dat we even heel gelukkig zijn maar dat de voorraad dopamine na het drinken zo geslonken is dat er niet meer voldoende van over is, en dat we ons neerslachtig voelen.
In dat oude reptielenbrein wordt ook adrenaline gemaakt. Terwijl dopamine ons rustig maakt, doet adrenaline ons in actie schieten. Als er pakweg een leeuw voor ons staat, zorgt adrenaline dat we wegvluchten of beginnen te vechten. Die leeuw is er natuurlijk niet na dat avondje drinken, maar de adrenaline en het bijhorende angstige en opgejaagde gevoel wel. Bij mensen die regelmatig alcohol consumeren, wordt dat effect nog sterker.
Alcohol zorgt voor een kort lontje en werkt ruzies, harde woorden of bij sommigen zelfs (huiselijk) geweld in de hand
Ons oude reptielenbrein doet ons impulsieve beslissingen maken, waardoor we ons richten op voordelen op de korte termijn. Dat glas wijn en vrolijke gevoel is aanlokkelijker dan nadenken over de gezondheidsnadelen op lange termijn.”
Hoe ongezond is alcohol precies?
“Alcohol is een gif. Mensen horen het niet graag, maar het veroorzaakt kanker. Alcohol legt een hele weg af in ons lichaam, op al die plaatsen neemt het risico toe. Lippen, mond, keel, slokdarm, maag... Op al die plekken kan kanker ontstaan.
Via het bloed bereikt het ook onze hersenen en breekt er hersencellen af. Wie heel lang veel te veel drinkt, krijgt het syndroom van Korsakov (een hersenaandoening waarvan zware geheugenschade een belangrijk kenmerk is, red.). Maar die schade is er natuurlijk niet van de ene dag op de andere. Je geheugen gaat geleidelijk achteruit als je drinkt.
De wetenschappelijke bewijslast is enorm, alcohol veroorzaakt vele ziektes. Maar drinken kan ook schade aanrichten aan anderen. Alcohol zorgt voor een kort lontje en werkt ruzies, harde woorden of bij sommigen zelfs (huiselijk) geweld in de hand.”
Is volledig stoppen met alcohol drinken noodzakelijk?
“Mensen houden ervan om eens uit de band te springen. Er wordt al gedronken sinds het begin van de mensheid, niet alleen door mensen trouwens. Wist je dat zelfs dieren van alcohol houden? Herten en olifanten gaan bijvoorbeeld specifiek op zoek naar gegiste besjes. Waarschijnlijk vinden ze het net als ons fijn om af en toe een beetje verdoofd te zijn. En laten we eerlijk zijn: op een ongemakkelijke receptie voelt het goed om even een glaasje te drinken alvorens ons in de menigte te begeven.
Het is belangrijk om te beseffen hoeveel we precies drinken. Na één of twee glaasjes worden we al wat vrolijker en hebben we minder remmingen. Dan worden het snel meerdere glaasjes. Bedachtzamer met alcohol omgaan is daarom al een mooie stap
We steken elkaar ook aan. We zijn kuddedieren en voelen ons goed als we tot een bepaalde groep horen, dat geeft een veilig gevoel. En dat doen we door elkaars gedrag te kopiëren. Als iedereen drinkt, willen we zelf ook een glaasje.
Het is echter belangrijk om te beseffen hoeveel we precies drinken. Na één of twee glaasjes worden we al wat vrolijker en hebben we minder remmingen. Dan worden het snel meerdere glaasjes. Bedachtzamer met alcohol omgaan is daarom al een mooie stap. Maar laat me wel duidelijk zijn: dat geldt natuurlijk niet voor mensen met een verslaving. Die zijn enkel gebaat bij een volledige alcoholstop.”
Maakt een maand zonder alcohol een groot verschil?
“Voor onze levens maakt het heel veel uit als we minder gaan drinken. Het effect wordt enorm onderschat. Wie niet drinkt, slaapt een pak beter. Een goede nachtrust heeft heel wat voordelen: mensen voelen zich mentaal lekkerder, presteren beter op het werk, zijn helderder en hebben minder moeite om to do-lijstjes af te werken of taken aan te pakken die ze al lang voor zich uitschuiven.
Daarnaast zijn mensen na een maandje alcoholvrij vaak een aantal kilo’s kwijt. Drankjes bevatten al heel wat calorieën, maar de alcohol zorgt er ook voor dat onze remmingen wegvallen en dat we meer eten, en vaker naar ongezonde snacks grijpen. Ik zie mensen tijdens zo’n begeleiding voor mijn ogen strakker worden.
En door alcohol te bannen, zijn we minder snel geïrriteerd of boos, maken we minder snel ruzies en hebben we veel meer zelfvertrouwen. Allemaal bevorderlijk voor onze relaties dus.
Helaas zie ik dat veel mensen even stoppen met alcohol om daarna terug volop te drinken. Mijn doel is om aan te tonen dat de voordelen zo groot zijn dat mensen besluiten om blijvend minder te drinken en hun drankgedrag te veranderen.”
Hoe pak je het dan best aan als je wilt minderen met alcohol?
“Het is belangrijk om dat oude reptielenbrein – dat ons doet kiezen voor die kortetermijnvoordelen van alcohol – te slim af te zijn. Dat kan door die impulsiviteit tegen te gaan. Met andere woorden door een goed plan te maken: welke feestjes wil je doen? Waar wordt veel alcohol geserveerd? Welk antwoord heb je voor mensen die vervelende vragen stellen of aanzetten tot drinken?
Daarnaast is het belangrijk om voor een receptie of feestje iets te eten. Honger en dorst worden vaak verwisseld. Daardoor grijp je sneller naar een glaasje wijn. Tenslotte zijn er heel wat lekkere alternatieven. Drink je graag een glaasje thuis, dan kun je zo’n alternatief voorzien.”
Praktische tips om (minstens) een maand lang niet te drinken:
- Moedig je naaste omgeving aan om mee te doen. Samen is het leuker en gemakkelijker.
- Beloon jezelf. Hou bij hoeveel geld je uitspaart door niet meer te drinken.
- Drink je graag voor de gezelligheid? Haal enkele alcoholvrije alternatieven in huis.
- Heb je een feestje? Eet op voorhand iets. Dorst en honger worden vaak verwisseld, waardoor je sneller naar een glaasje grijpt.
- Kies je plaats strategisch: ga zitten naast iemand anders die niet of weinig drinkt.
- Vind je het op bepaalde plaatsen echt moeilijk om te weerstaan, mijd deze plaatsen dan even of ga vroeger naar huis.
Onze expert
Dr. Sigrid Sijthoff was vijftien jaar lang huisarts en schreef het boek Proost! waarin ze haar tips deelt voor een alcoholvrije maand. Proost! is uitgegeven bij Singel Uitgeverij, en is hier te koop (€ 21,99).
Heb jij een vraag voor de dokter, maar sla je de wachtkamer liever over? Stuur een mail naar cleo.decoster@feeling.be en wie weet nemen wij jouw thema binnenkort onder de loep.
Meer lezen
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier