Dry January? 6 tips van experten om dit jaar gematigd en gezonder om te gaan met alcohol
Al een aantal jaar beantwoorden heel wat mensen de exuberante uitspattingen van de feestdagen met een paar maanden detox en ontbering. Onder het mom ‘Dry January’ betekent dat voor velen: een maand lang een stop in de alcoholkraan. “Sowieso een goed idee”, zegt Geert Dom, psychiater en alcoholdeskundige. “Al is het hele jaar door wat gezonder omgaan met alcohol, nog beter.”
Bijzondere verjaardagen vieren we met ‘een vat’, een geboorte mag met bubbels, een baby krijgt een borrel, een zware dag spoelen we weg met een goed glas wijn en een feestje aan de kerstdis wordt pas écht leuk als tenminste één nonkel zich schromelijk vergist in de ‘aanbevolen hoeveelheid’ pornstar martini’s. Je hoort het, wie zijn omgeving – en misschien ook wel z’n eigen drinkgedrag – met een nuchtere blik bekijkt, kan vermoedelijk niet anders dan besluiten: een leven zonder alcohol heeft, buiten een maandje Dry January of Tournée Minerale om, ook anno 2025 nog verdacht veel weg van een… nu ja, café zonder bier.
Een stevig ingeburgerde bourgondische bezigheid, die, hoewel uiteraard best plezierig op korte termijn, misschien toch niet helemaal zo onschuldig is als het lijkt. Want, zo merkt psychiater, alcoholexpert en auteur van Een nuchtere kijk op alcohol, Geert Dom op: “Alcohol is en blijft een toxische drug die in verband gebracht kan worden met zo’n tweehonderd ziekten en gezondheidsproblemen. Een verhoogde bloeddruk, concentratieproblemen, een hoger risico op hart- en vaatziekten, levercirrose, hartfalen en de ontwikkeling van bepaalde types kanker zijn er maar enkele van.” Op psychisch vlak liggen voor wie al te vaak diep in het glas kijkt, angsten en depressie op de loer.
Weg met hangxiety
Af en toe een maandje ‘afkicken’ lijkt dan ook geen slecht idee. “Klopt”, zegt Dom. “Al na twee weken merkt wie plots geen alcohol meer drinkt een positief effect: de gemiddelde gebruiker zal zich frisser en meer uitgeslapen voelen, zal de kwaliteit en de gezonde glans van z’n huid erop vooruit zien gaan en zal ook op emotioneel vlak vermoedelijk een verschil voelen.” Alcohol mag op het moment zelf meestal immers wel een ‘verdoofd gevoel’ of ‘meer plezier’ geven, op iets langere termijn werken die paar glazen wijn of bubbels toch eerder een ‘hangxiety’-dipje in de hand. “Niet meer drinken zorgt voor meer stabiliteit in het gemoed.” En voor een betere conditie en meer uithoudingsvermogen bovendien.
Al na twee weken merk je het effect van een alcoholstop: je zult je frisser en meer uitgeslapen voelen en emotioneel ben je stabieler
Hoewel de professor in anti-alcoholcampagnes als Dry January of Tournée Minérale dus alleen maar voordelen ziet, zou hij de gemiddelde mens die lijn graag nog iets verder zien doortrekken. “Nog beter dan een maand géén alcohol drinken, is het om altijd verstandig met alcohol om te gaan. Geheelonthouding is daarvoor niet nodig. Beperk je gebruik gewoon tot maximaal tien eenheden per week en las wekelijks ook best twee alcoholvrije dagen in. Dit om te voorkomen dat alcohol een gewoonte wordt. Daarmee zou je wel safe moeten zitten. ” Eén eenheid staat in dat advies gelijk aan tien gram alcohol, wat bijvoorbeeld goed is voor één pintje van 25 cl of één glas wijn van 10 cl. Zwaardere bieren of sterkedrank die in een groter volume dan een klein shotglas komt, tellen voor meer.
Ook in dat opzicht hebben beide bewustzijnscampagnes trouwens wel degelijk effect: “Het merendeel van de deelnemers aan zo’n tijdelijke alcoholstop geeft aan zes maanden na het einde van de detox nog steeds aan minder alcohol te drinken dan daarvoor.” Goed begonnen lijkt in dit geval dus wel degelijk half gewonnen.
Dry January: zo lukt het dit jaar wél
Wie toch moeite heeft met afbouwen, reiken we aan het begin van dit nieuwe jaar dan ook graag de hand. Zes tips van onze alcoholexperten om deze Dry January wel tot een goed einde te brengen.
1. Zoek uit waarom je drinkt
Wie het moeilijk vindt om een maand te stoppen met alcohol, doet er goed aan te onderzoeken waarom hij precies drinkt, zegt Hendrik Peuskens, psychiater en diensthoofd verslavingszorg bij psychiatrisch ziekenhuis Alexianen Tienen: “Houd eens een alcoholdagboek bij waarin je registreert hoeveel eenheden je precies nuttigt per dag, voor welke gelegenheid en met welke reden. Drink je bijvoorbeeld uit verveling, probeer je er eerder een bepaald gevoel of probleem mee te onderdrukken of is het simpelweg een gewoonte geworden?” Eens je in kaart hebt wat het onderliggende probleem is, of waarom je het moeilijk vindt om alcohol achterwege te laten, kun je dat probleem of die gewoonte ook efficiënt gaan aanpakken.
“Drink je vooral uit verveling: probeer dan eens een nieuwe hobby waarin je energie kwijt kunt. Is alcohol voor jou eerder een ‘party starter’, kijk dan eens of er nog andere manieren zijn waarop je je sociaal wat meer op je gemak kunt voelen.” Helpt een spel je bijvoorbeeld vlotter praten, of ligt je sociale onhandigheid toch eerder aan het gezelschap waarin je vertoeft? Verander dan van context of oefen eerst bij mensen waarbij je je veilig voelt, misschien lost het probleem zich dan vanzelf wel op.
2. Zorg voor intrinsieke motivatie
Stoppen of matigen met alcohol, zal maar lukken als je zelf ook gemotiveerd bent om dat te doen. “Zolang je er zelf het nut niet van inziet of geen specifieke reden hebt om minder te drinken, ben je haast gedoemd om te mislukken”, zegt Maureen Palmer, Canadees documentairemaker en auteur van You don’t have to quit. Wie geliefden deze Dry January wil helpen slagen in hun opzet, doet er dan ook goed aan hen zelf te laten ontdekken waarom minder alcohol weleens een meerwaarde in hun leven zou kunnen zijn. “Zouden ze er een gezondheidsvoordeel uit halen? Zou het hen in staat stellen op een betere manier voor kinderen of kleinkinderen te zorgen? Of zou het hen gewoon een stabieler en minder angstig bestaan bezorgen? De reden zelf, maakt op zich niet uit: als ze voor de ‘drinker’ in kwestie maar belangrijk genoeg is om zich er consequent voor in te spannen.”
Zolang je zelf het nut van een alcoholstop of een gematigd gebruik niet inziet, ben je gedoemd om te mislukken
3. Vervang die avond op café door een wandeling
Drink je niet uit verveling of om een bepaald probleem niet onder ogen te hoeven zien, dan nog kan alcohol soms ongemerkt een ietwat overdreven plek in je leven ingenomen hebben. “Voor heel wat mensen is alcohol een gewoonte geworden: ze zijn ooit eens begonnen met zichzelf een glas rode wijn in te schenken tijdens het koken of tijdens dat laatste uurtje voor tv, en hebben daar nu een gewoonte van gemaakt.” Ook wie na het werk vaak afspreekt met vrienden op café riskeert al sneller overmatig alcoholgebruik. “Onze hersenen zijn immers gewoontedieren: de kans dat je op café ‘een pintje’ of een ‘glas wijn’ bestelt is groter dan thuis, want het aanbod is nu eenmaal in groten getale aanwezig.” Eens je brein een bepaald decor met alcohol geassocieerd heeft, is het hek blijkbaar pas echt van de dam. “De volgende keer in datzelfde decor géén alcohol bestellen wordt moeilijk, want je hersenen leggen dat verband dan al, waardoor afwijken van dat patroon lastiger wordt.”
Wil je een maand lang geen alcohol drinken, dan doe je er vermoedelijk goed aan om je gebruikelijke cafébezoek tijdelijk te vervangen door een uitje naar de cinema of een groepswandeling door de stad of in het bos. Weinig zin in zuurstof? Dan kan een tijdelijke wissel van stamcafé vermoedelijk ook al helpen. “Je bestelling van bier naar Ice Tea Green of non-alcoholische natuurwijn wijzigen, lukt makkelijker in een café waar je nog nooit geweest bent en dus nieuwe gewoontes kan kweken, dan in het café waar je al sinds jaar en dag hetzelfde bestelt.”
4. Ga op zoek naar non-alcoholische alternatieven
Vroeger betekende meedoen aan Dry January of Tournée minerale nog onvermijdelijk een maand lang overschakelen op water en cola zero. Maar die tijden zijn gelukkig lang voorbij: tegenwoordig bestaan er heel wat smakelijke non-alcoholische alternatieven. Van alcoholvrije bubbels tot pet nat, zero percent-natuurwijn of gin en de meest smakelijke mocktails met gember, vlierbloesem, pompelmoes of . Pieter Lonneville, chef-kok en pionier in de ontwikkeling van een gastronomisch alcoholvrij aperitief in ons land, beaamt: “We startten onze alcoholvrije lijn Buloo zo’n tien jaar geleden uit noodzaak, maar tegenwoordig zijn komen er steeds meer labels met een volwaardig en kwaliteitsvol non-alcoholisch aperitief op de markt. Daarmee bedoel ik geen sapje of een soort van ‘easy twist’ op Agrum, maar een volwaardige gastronomische drank, met diepgang en maturiteit, die perfect in competitie kan gaan met een coupe champagne of een glas natuurwijn.”
Niet alleen zijn er tegenwoordig heel wat kwaliteitsvolle non-alcoholische aperitieven op de markt, er wordt ook druk geëxperimenteerd met non-toxische alcoholsoorten
Voor gezondheidsadepten die wel graag willen matigen, maar zich toch de roes niet willen ontzeggen, is er bovendien nog een ander alternatief: een niet-toxische en niet-verslavende variant van alcohol. Dom: “In Groot-Brittannië is er al één op de markt: Sentia. Het is een synthetisch ontwikkelde vorm van alcohol die wel inwerkt op de receptoren in je brein die je doen ontspannen en socialer maken, maar niet op de andere, waardoor het ook niet giftig is voor je lijf. Voorlopig laat de smaak nog wel te wensen over, maar naar mijn inschatting zullen er binnenkort veel meer van dit soort drankjes op de markt komen, waarvan er dan hopelijk ook bij zijn die niét smaken naar een soort bittere en vloeibare versie van potpourri.” (lacht)
5. Breng je vrienden op de hoogte
Wie wil matigen met alcohol, doet er goed aan zich te omringen met een sociale kring die dat goede voornemen begrijpt of dat anders op z’n minst toch mee wil ondersteunen. Plan je mee te doen met Dry January, breng je vrienden daar dan ook van op de hoogte. Zo is de kans dat ze je tot alcohol verleiden al meteen een pak minder groot. Bovendien geef je ze zo ook de kans je mee op ‘het rechte pad te houden’ als het toch een keer dreigt mis te lopen.
Alcohol verdooft. En dus durven mensen het al eens gebruiken om problemen te vergeten of om negatieve emoties af te zwakken of tijdelijk volledig te verdoezelen
6. Leer beter met emoties omgaan
Alcohol verdooft. Het geeft ons de kans om problemen voor een paar uur resoluut uit ons geheugen te bannen of om negatieve gevoelens met de mantel ‘der liefde’ – nu ja, niet echt dus – te bedekken. Dat al die problemen of negatieve emoties zich alleen niet laten oplossen door een borrel of twee, maar ons naderhand ook nog eens als een boemerang op snelheid terug in het gezicht vliegen, hoeven we je daarbij niet uit te leggen. Onderzoeken wélke emoties er precies aan de basis liggen van je vermijdingsdrang en daar op een efficiënte manier mee proberen omgaan, is dan ook de boodschap.
Peuskens: “Niet altijd even makkelijk, want zo’n negatieve emoties voelen we niet altijd graag. Bovendien leren we in onze maatschappij lijden en verdriet ook niet altijd meer zo goed verdragen. Er toch bij durven blijven, het verdriet, de pijn of de onmacht durven voelen en zoeken naar betere manier om die te kanaliseren of weer los te laten, bijvoorbeeld door er met anderen over te spreken, of door een rondje te gaan sporten, kan bij wie daar anders voor naar een wijntje zou grijpen, zeker al helpen.”
Meer gezondheid:
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier