Celebs

Seks op tv & shitty dinners: waarvoor schamen we ons nog?

Evelien Rutten

27 jul 2017

Je partner bedriegen op tv mag tegenwoordig, dik zijn niet. De een mag pussygrabben, de ander is een watje als hij een papadag neemt. Wat is er nog normaal, en waar moet je je voor schamen? Journalist Evelien Rutten vroeg het aan filosoof Stefaan Van Brabandt.

Of het nu gaat van een theaterstuk van Jan Fabre of Temptation Island op tv, we worden voortdurend geconfronteerd met met taferelen die enkele decennia geleden ondenkbaar waren. Hebben we alle fatsoen overboord gegooid? Is dit het nieuwe ‘normaal’? En nog belangrijker: is er dan geen enkele schaamte meer? “Uiteraard zijn de theaterstukken van Jan Fabre heel groots en overweldigend, met veel effect. Hij zoekt het Dionysische op, de
roes, de seks, het bestiale zelfs. En ja, je hebt tegelijk ook de realityshows die steeds verder gaan. Maar al bij al valt het volgens mij wel mee met de schaamteloosheid in onze maatschappij. Er is inderdaad veel seks te zien op tv en in het theater, maar toch zijn we vandaag veel puriteinser dan in andere tijdperken. Ik denk aan de middeleeuwen of de Griekse oudheid. De filosoof Diogenes zei al dat je, als je zin krijgt in seks, daar gewoon op het moment zelf aan moet toegeven. Hij stond er dan ook om bekend dat hij openlijk masturbeerde op het marktplein. Normen en waarden verschuiven voortdurend.Vandaag zijn we zeer gedisciplineerd en braaf. We leven volgens de klok en kloppen gehoorzaam onze uren op het werk. Vroeger was er veel meer chaos”, alus Van Brabandt.

Body Shaming

We lijken ons dus net meer te schamen, maar waarvoor dan? Je kunt je vreemd genoeg ook schamen voor iets waaraan je geen schuld hebt.” Een van de wreedste voorbeelden hiervan is nog altijd het klassieke body shaming. Een onderzoek aan de University of Connecticut wees uit dat het vooral vrouwen zijn die daaronder te lijden hebben. Ze worden door de maatschappij veel strenger veroordeeld dan mannen. De kwetsende opmerkingen die een vrouw krijgt, beginnen al als ze volgens haar BMI licht overgewicht heeft. Bij mannen begint het body shamen pas als ze effectief obees zijn. De gevolgen zijn nefast voor je zelfbeeld. Blogster en auteur Anke Wauters raakte twee jaar geleden een gevoelige snaar met haar boek Dik. Lelijk.Wijf., waarin ze haarfijn uitlegt hoe body shaming je leven kan vergallen. “Ik ben een zelfverzekerde vrouw met prachtige vrienden en ik hou van wat ik doe in het leven, of dat nu mijn job is of iets anders. Maar als ik zie hoe ik gezien word, verdwijnt dat gevoel. Het staat zo ver van wie ik ben of wie ik wil
worden. Ik voel mij niet welkom, want er lijkt nergens plaats te zijn voor mij.”

Lees hier enkele tips om je zelfbeeld op te krikken.

Status & carrière

Maar ook mannen kunnen zich schamen. G. is pr-verantwoordelijke in de culturele sector: “Ik draag al heel lang een geheim met me mee dat blijft knagen. Ik heb namelijk nooit een diploma gehaald. Geen diploma van het hoger onderwijs, maar ook niet van de middelbare school. De kennis die ik heb, is het resultaat van zelfstudie. Vandaag
oefen ik een vrij hoge functie uit met veel verantwoordelijkheid, maar toch ben ik nog steeds als de dood dat iemand me ooit naar mijn diploma’s gaat vragen. Ik heb er altijd omheen gepraat en ben hier en daar creatief omgesprongen met mijn cv. Ik weet wat ik
waard ben, maar toch vrees ik dat niemand mij nog capabel zal vinden als de waarheid aan het licht komt.” Stefaan Van Brabandt houdt niet van de opdeling mannen/vrouwen, maar ziet zelf ook wel een verschil in het schaamtegevoel tussen de seksen. “Mannen lijken gevoeliger te zijn voor status. Als ze falen op hun werk of werkloos worden, lijden ze daar enorm onder. Verder zie ik ook steeds vaker dat mannen het slachtoffer worden van de
cosmetische industrie. Vroeger draaide het bij mannen over wat er in hun hoofd zat, hun positie en hun werk. Nu wordt ook hun uiterlijk beoordeeld. Er komen meer en meer schoonheidsproducten op de markt voor mannen. De reclame dringt een beeld op van hoe mannen er moeten uitzien. Ze krijgen een zekere schaamte aangepraat, bijvoorbeeld als
ze niet glad en gespierd genoeg zijn. Eerst waren het vooral de vrouwen die daar het slachtoffer van werden, nu moeten de mannen er dus aan geloven.” Ook als mannen zich actief verzetten tegen stereotypering, komen ze in moeilijkheden. In Nederland was er
onlangs nog een rel over de ‘papadag’ van de 30-jarige politicus Jesse Klaver, de voorzitter van GroenLinks. Toen hij meedeelde dat hij op vrijdagen niet wil onderhandelen omdat hij op die dag graag bij zijn kinderen is, werd hij op sociale media veroordeeld tot softie, iemand die niet de juiste prioriteiten stelt.

Plaatsvervangende schaamte

Ten slotte is er één vorm van schaamteloosheid die ons globaal lijkt te raken en verbinden. Sinds Trump aan de macht is, worden we dagelijks geconfronteerd met opschuivende grenzen van fatsoen. Het gebrek aan schaamte dat deze wereldleider vertoont, is hallucinant. Als je denkt dat het echt niet erger kan, komt er weer een nieuw schandaal naar buiten of een nieuwe, onbeschofte tweet. Ruimdenkende Amerikanen schamen zich dood voor hun leider en verzetten zich op hartstochtelijke wijze tegen zijn beleid. Maar helaas valt de grofgebekte schaamteloosheid ook in de smaak. Stefaan Van Brabandt: “In de progressieve media lees je inderdaad dat Amerika zich moet schamen om zijn bullebak van een president, in de hoop dat de bevolking haar stemgedrag zal aanpassen in de toekomst. Het kan echter een omgekeerd effect teweegbrengen: mensen die trots zijn omdat ze eindelijk een president hebben die alle regels aan zijn laars lapt. Trump heeft veel aanhangers die een diepgewortelde boosheid voelen ten aanzien van het establishment. Het rijkere, beter opgeleide deel van de bevolking schaamt zich inderdaad, zowel in de VS als in Europa. Maar vergeet niet dat de meerderheid van de bevolking ook hier rechts stemt: rechts en extreemrechts scoren samen meer dan 70 procent. Een gemeenschappelijke vijand bindt inderdaad, maar ik ben er niet van overtuigd of dat ook opgaat voor Trump. Het is zeker niet zo dat een hele gemeenschap zich schaamt.” Uiteraard is dit soort gedrag er altijd al geweest, maar omdat we nu in een geglobaliseerde
maatschappij leven, blijft niets nog verhuld. Wat is beschaafd, wat is onbeschoft? De regels veranderen voortdurend en we worden gedwongen nieuwe krijtlijnen uit te tekenen. Hopelijk verliest ons moreel kompas het noorden niet.