Celebs

De nicht en de moeder van Ria stapten uit het leven

11 jun 2016

Ria moest twee keer meemaken hoe een naaste koos voor zelfdoding. Elf jaar geleden verloor ze haar nicht, het jaar daarop volgde haar moeder. Ze vertelt haar verhaal rustig, reflecteert heel eerlijk over wat het met haar en haar kijk op het leven heeft gedaan. Maar vooral: ze denkt na over hoe ze van betekenis kan zijn voor de kinderen en jonge mensen in haar omgeving. Hén affectie en moed geven, vindt ze levensbelangrijk.

Naar de psychiatrie

Ria: “Mijn nicht Diane voelde heel vertrouwd. Ze was het metekind van mijn moeder en tijdens de vakanties in onze kindertijd kwam ze vaak logeren. We zijn min of meer samen opgegroeid.

Na de geboorte van haar dochter kreeg ze een zware postnatale depressie. Ze kreeg ook waanideeën, vertoonde kenmerken van psychose. Haar man heeft toen ontzettend goed voor haar gezorgd. Een tijdlang leek het beter te gaan, maar nu denk ik dat de psychose altijd is blijven sluimeren. Ze kreeg relatieproblemen, kwam in de psychiatrie terecht, en op een zondagochtend maakte ze een eind aan haar leven.

Eerst was er schuldgevoel. Nu is er begrip, en wil ik jongeren in mijn omgeving vooral tonen dat het ánders kan

Het was een grote schok, ook al wisten we allang dat het slecht met haar ging. Kort na het nieuws over haar dood moest ik geopereerd worden. De begrafenis heb ik niet kunnen meemaken. Ik heb me daar achteraf slecht bij gevoeld, had vooral het gevoel dat ik me daardoor onvoldoende om mijn tante heb bekommerd.

Narcistische persoonlijkheidsstoornis

Het is voor mij nog steeds onduidelijk in welke mate de dood van mijn nicht een invloed heeft gehad op mijn moeder. Tot 1994 heb ik bij mijn ouders gewoond. Pas op mijn 34ste ben ik het huis uitgegaan. Dat was nodig om onder het juk van mijn moeder vandaan te komen. Ze had de gewoonte post en telefoons van mensen die haar niet bevielen te onderscheppen, en ik pikte dat niet langer. Mijn vader had begrip voor mijn beslissing, maar jammer genoeg overleed hij amper een halfjaar na mijn vertrek.

In een mensenleven neem je beslissingen naar best vermogen. Soms pakt dat goed uit, soms minder goed. Maar je moet je kunnen neerleggen bij de gevolgen van een beslissing. Ik ben altijd voor mijn moeder blijven zorgen, al viel het velen op hoe zwaar ze beslag op me legde. Toen ik, twee jaar na de dood van mijn vader, merkte dat haar rouwproces bijna pathologische vormen aannam, ben ik in therapie gegaan om haar te kunnen ondersteunen. Het is me zelfs gelukt haar mee te krijgen naar de psychotherapeute. Het gesprek dat we toen hadden, heeft me de ogen geopend. Dat ene uur is zonder meer van levensbelang geweest voor mij.

Ik weet nu dat mijn moeder een narcistische persoonlijkheidsstoornis had. Vanaf dat moment kon ik haar gedrag beter plaatsen, al hield ik dat verhaal voor mezelf. Ik weet zeker dat ik anders het gelag zou hebben betaald. Gelukkig zagen ze in de familie best wel wat er gaande was. Af en toe hielden familieleden haar een spiegel voor en namen ze het op voor mij en mijn broer.”

Voor iedereen is er een oplossing

“Toen mijn moeder een kleindochter kreeg, ging het een tijdlang beter. Dat leek echt de redding voor haar, maar in 2004, een jaar na de dood van mijn nicht, liep het helemaal mis. Soms is het een banaliteit, waardoor mensen ineens de pedalen verliezen. Ze had een meniscusletsel en was ervan overtuigd dat ze haar been zouden afzetten. Daar was niets van aan, maar dat wilde ze maar niet geloven. Ze dacht ook dat niemand bereid zou zijn om haar te helpen, terwijl het tegendeel waar was. Omdat ze zo’n vlotte, aangename babbelaar was, stonden veel mensen klaar voor haar: familie, buren, kennissen, zelfs oude collega’s van mijn vader.

Op een zondagnamiddag kwam ik, zoals zo vaak, haar huis binnen. Ik dronk koffie, las de krant en wachtte tot ze tevoorschijn zou komen. En ineens overviel het me: de doodse stilte in huis, het besef dat ze me die dag nog niet eens had gebeld, terwijl ze dat op andere dagen soms wel tien keer deed. Het klopte niet. Ik heb toen het hele huis doorzocht, maar pas in het schuurtje achteraan – de laatste plaats waar ik keek – vond ik haar, aan een touw. De eerste reactie? Ik stond aan de grond genageld. Verbijsterd, maar al heel snel was er die ene gedachte: eindelijk heeft ze rust. Wonder boven wonder slaagde ik erin op de been te blijven, op een paar weken ziekteverlof na. Ik ben een paar maanden lang boos geweest op haar. Niet zozeer omdat ze voor de dood had gekozen, maar vooral omdat ik al die tijd de enige was op wie ze zo zwaar terugviel. Gelukkig ben ik zeer goed opgevangen door mijn omgeving. Zij hebben me rechtgehouden. Dat en het feit dat ik een zuiver geweten heb: tien jaar lang heb ik in functie van haar geleefd, alles gedaan wat ik enigszins kon doen. En toch ontsnapte zelfs ik niet aan het onvermijdelijke schuldgevoel.

Ik stond aan de grond genageld. Verbijsterd, maar al heel snel was er die ene gedachte: eindelijk heeft ze rust

Wie een zelfdoding in de familie meemaakt, loopt tien procent meer kans om ooit dezelfde keuze te maken, weet ik. Dat begreep ik vroeger niet. Ik dacht: hoe kan dat nu? Hoe kun je zoiets doen als je aan den lijve hebt ondervonden hoe ingrijpend zoiets is voor de achterblijvers? Maar als ik heel eerlijk ben, heeft het op langere termijn een ander effect: ik begin het steeds beter te begrijpen. Tegelijk wil ik er alles aan doen om jonge mensen in mijn omgeving te tonen dat het ook anders kan.

Zelf heb ik nooit een relatie gehad, geen kinderen ook. Wellicht spelen hechtingsproblemen daarin een rol, maar ik heb wel een goede band met de kinderen in mijn omgeving. Ik ben ontzettend dankbaar omdat familieleden me de kans hebben gegeven vaak op hun kinderen te passen en hen op een gezonde manier aandacht en affectie te geven. Ik probeer hen te geven wat ik zelf nooit heb gehad, in de hoop dat het hen sterker zal maken. Mijn oudste nichtje is nu 19. Ik zie hoeveel druk de maatschappij vandaag op jonge mensen legt. ‘Praat erover als je het moeilijk hebt,’ zeg ik haar, ‘is het niet met mij, dan met iemand anders. Maar blijf er niet mee zitten. Voor iedereen is er een oplossing’. En tegen de ouders van deze wereld zeg ik: ‘Geef je kinderen liefde, maar laat ze ook los. Laat ze vrij om hun eigen leven te leiden’.”

Soms zitten personen met verschrikkelijke gedachten. Lees hier hoe Nikki dacht aan zelfmoord en hiermee omgaat.