Zit parfum vol gevaarlijke chemicaliën? Onze expert nuanceert

“Het potentiële gevaar in je badkamerkast: hormoonverstoorders in parfums en verzorgingsproducten.” lezen we op de website van VRT. Klikken gegarandeerd, met zo’n kop. Aanleiding is een persbericht van Kom Op Tegen Kanker, strategisch verstuurd zo vlak voor Valentijn. In samenwerking met de Deense consumentenorganisatie en de Nederlandse stichting Tegengif liet het 20 populaire parfums onderzoeken. 18 daarvan bevatten chemicaliën die de hormonenbalans in het lichaam kunnen verstoren. Kom op tegen Kanker dropt hiermee een bommetje. Maar tegelijkertijd sust het dat ‘paniek niet nodig is’. Al weet ik niet of die geruststelling nog veel effect zal hebben… Als parfumliefhebber, maar ook als journalist vind ik dit een oneerlijke communicatie. Voor verschillende redenen.

20 parfums getest op 6 stoffen

Het onderzoek nam 20 bekende parfums onder de loep en vond 6 stoffen die mogelijks een invloed kunnen hebben op ons hormonaal evenwicht. Maar welke zijn dat precies?

• Benzylsalicylaat: vind je in de essentiële olie van sommige bloemen, wordt gebruikt als geurmolecule en als UV-filter.
• Butylhydroxytolueen: een antioxidant die je ook in voeding aantreft (onder andere in kauwgom)
• Lilial: geurmolecule die naar frisse bloemetjes ruikt. Die staat op de nieuwe verboden lijst van cosmetica stoffen (vanaf maart 2022), omdat het potentieel de hormonale balans verstoort en vruchtbaarheid kan aantasten.
• Octylmethoxycinnamaat: UV-filter
• Octylsalicylaat: UV-filter
• Octocryleen: UV-filter

Er zitten dus 2 geurmolecules bij. De rest zijn UV-filters, die dienen om de kleur van het parfum te beschermen. “UV-filters zitten niet standaard in parfums” bevestigt Kristof Lefebre, parfumeur van het Belgische parfumhuis Miglot. “Bij Miglot bevat geen enkel parfum kleurstof of een UV-filter”. Sommige ingrediënten hebben van nature een kleur, dat maakt ze dus niet ‘onveiliger’, zoals de VRT stelt. “Producten die sterk geuren, een mooi kleurtje hebben of die erg lang houdbaar zijn, bevatten de meeste chemische stoffen en zijn dus potentieel het meest risicovol”. Mogen we daaruit dan besluiten dat sinaasappels gevaarlijk zijn?

Geheime ingrediënten

Ann Van Gils van Kom Op Tegen Kanker vindt het ook problematisch dat het etiket niet alle ingrediënten vermeldt. “Slechts 26 geurstoffen moeten verplicht vermeld worden.” Terwijl er wel 300 verschillende chemicaliën in parfum kunnen zitten, voegt de VRT er fijntjes aan toe in zijn berichtgeving.

Parfum hoeft inderdaad niet alle ingrediënten te vermelden. Er is een speciale regelgeving, die zo enige bescherming geeft tegen namaak. Om het copycats wat moeilijker te maken blijft een formule geheim. De 26 ingrediënten waarvan geweten is dat ze een hoger risico op reactie geven, de zogenaamde allergenen’, moeten wel verplicht vermeld worden op de verpakking. Zodat consumenten met courante parfumallergieën dat kunnen nagaan.

Dat een parfum wel tot 300 verschillende chemicaliën kan bevatten, is behoorlijk tendentieus geformuleerd. Een moderne parfumformule telt gemiddeld 25 à 40 verschillende ingrediënten. Dat is veel minder dan vroeger, toen parfums gemakkelijk het dubbele of driedubbele aan ingrediënten bevatten. ‘Chemicaliën’ is niet de juiste term, wellicht bedoelen ze moleculen. 300 lijkt veel, maar valt mee als je weet dat pure rozenolie bijvoorbeeld ruim 300 moleculen telt. Het ironische is dat synthetische ingrediënten vaak slechts 1 molecule bevatten en bijgevolg ‘veiliger’ zijn in de zin dat ze de formule beter beheersbaar maken. De negatieve bijklank van ‘chemicaliën’ is dus niet terecht.

Cocktails zijn gevaarlijk

Volgens Kom Op Tegen Kanker gebruiken we gemiddeld tot 16 producten per dag. Door verschillende producten te combineren stellen we ons bloot aan een cocktail van mogelijk schadelijke stoffen (die volgens de stichting vooral in geparfumeerde producten zitten). Die combinatie is ingecalculeerd in de normen die de Europese wetgeving hanteert.

Vooral voor parfums is de wetgeving bijzonder streng. Er zijn heel wat ingrediënten die de afgelopen jaren sterk beperkt zijn geworden in concentratie of zelfs verboden. Tot grote wanhoop van parfumhuizen met oudere parfums (die vaak meer natuurlijke ingrediënten bevatten) die deze moeten laten herformuleren om te voldoen aan de wetgeving. Dat kost veel tijd en geld. Daardoor verdwijnen heel wat oudere parfums waar minder vraag naar is. Eenvoudigweg omdat het de investering niet waard is.

Van Gils geeft toe dat verzorgingsproducten op Europees niveau worden geanalyseerd, maar vindt het een probleem dat dat per product gebeurt en niet als combinatie van verschillende producten, waardoor de regels daar ook niet op afgestemd zijn. Dat laatste is pertinent onwaar. Er wordt wel degelijk rekening gehouden met een combinatie van producten, alleen is het wel bijzonder moeilijk om een gemiddelde te bepalen van het aantal en soort producten.

Parfumproducenten gaan zelfs nog verder dan de opgelegde normen en bouwen een veiligheidsmarge in. Om zeker te zijn en te anticiperen op de volgende verstrenging die ongetwijfeld zal volgen. Het analyseren van ingrediënten en het herformuleren van parfums is immers een business model op zich geworden dat primeert op het cultureel erfgoed van de parfumerie. Een voorbeeld: stel dat een blauwe verf potentieel schadelijk zou zijn als je te lang naar een schilderij kijkt. Als men verplicht die tint van alle Picasso’s uit diens blauwe periode te verwijderen, dan zou de wereld op zijn kop staan. In de parfumerie gebeurt dat gewoon.

Minder maar beter

Waar ik Kom Op Tegen Kanker wel in volg is hun oproep om bewust om te gaan met geparfumeerde producten. Waarom moet wc-papier of maandverband geparfumeerd zijn? Waarom zijn sommige wasmiddelen zo sterk geparfumeerd dat je iemand ruikt wanneer hij voorbij loopt? Wat is de toegevoegde waarde van geparfumeerde wasverzachter? (Tip: een scheutje azijn is goedkoper én beter voor je kleren). Minder geur, maar beter!

Om enkel te focussen op cosmetica vind ik oneerlijk. Er zijn heel wat chemicaliën in ons dagelijkse leven die een grotere bedreiging vormen. Vervuilde lucht, verontreinigde grond waar op is gebouwd, … Zelfs zelf geteelde groentjes of eieren van scharrelkippen lijken tegenwoordig een groter risico te zijn (naargelang de regio).

Alles is een kwestie van perspectief. Voor sommigen kunnen garnalen of noten levensbedreigend zijn. Maar ze zijn niet verboden. Het is wetenschappelijk bewezen dat roken dodelijk kan zijn. Toch worden sigaretten niet verboden. Maar parfum? Daar krijg je kanker van! Als dat het geval zou zijn, dan zou kanker een beroepsziekte zijn bij parfumeurs. Dat is het niet. Ook gek dat stoffen die in parfum problematisch zijn dat helemaal niet zijn in voeding, alcohol of medicijnen. Nochtans lijkt orale inname een groter risico dan wat alcohol op je huid.