Van ‘intermitterend vasten’ tot ‘een positieve mindset’: zo gaan biohackers veroudering tegen
Daft Punks ‘Harder, Better, Faster, Stronger’ lijkt wel de hymne van biohackers: techneuten en gezondheidsfanaten die zichzelf willen transformeren tot hun ‘perfecte’ versie.
Meer dan 2 miljoen dollar besteedt techmiljonair Bryan Johnson jaarlijks om veroudering tegen te gaan.
Biohacking, een controversiële levensstijl die technologie en wetenschap inzet voor persoonlijke groei, verovert terrein, maar roept ook veel vragen op. Terwijl de hype groeit, hinkt de wetenschappelijke onderbouwing achterop. Voor sommigen een bron van inspiratie, voor anderen een experimenteel gegeven met ethische dilemma’s en veiligheidsrisico’s.
Miljoenen voor de jeugd
Meer dan 2 miljoen dollar besteedt techmiljonair Bryan Johnson jaarlijks om veroudering tegen te gaan. Hij zweert bij een strikte levensstijl met strenge dieetregels, medische tests en technologische experimenten, waarbij hij zich laat omringen door een team van artsen om het effect op zijn gezondheid te monitoren.
Dave Asprey heeft zijn vizier nog verder staan: hij wil 180 jaar worden. Daarvoor experimenteert hij met voeding, slaaptechnieken en geavanceerde therapieën. Hij is een groot voorstander van cryotherapie (koudebaden), ozontherapie, infraroodlicht en heeft zelfs een hyperbare zuurstoftank om ziekten af te weren en zijn herstel te versnellen.
Beiden zijn enkele van de kleurrijkste figuren in biohacking, een beweging die draait om het maximaliseren van fysiek en mentaal potentieel. Een opvallend mannelijke beweging overigens, waardoor de vraag rijst of je hun bevindingen kunt veralgemenen naar het vrouwelijk lichaam.
Het lichaam als software
Dr. Servaas Bingé, arts en specialist in lifestylegeneeskunde, legt het principe van biohacking uit door het lichaam met een computer te vergelijken: “Als je ontevreden bent over hoe je ‘besturingssysteem’ functioneert, kun je het hacken. Niet per se door extreme technieken, maar door duurzame gewoontes.” Bingé benadrukt dat inzicht in je eigen lichaam essentieel is: “Een bloedonderzoek kan blootleggen waar de pijnpunten zitten, waarna gerichte gedragsveranderingen – zoals verbeterde voeding of slaap – enormeimpact kunnen hebben.”
Biohackers stemmen hun voeding af op basis van inzichten uit genetische testen
Zijn visie is helder: de manier waarop we leven staat vaak haaks op onze biologische natuur, wat leidt tot gezondheidsproblemen. Gelukkig hebben we meer controle over onze gezondheid dan we denken. In zijn nieuwe boek, Lang Zullen We Leven, presenteert Bingé een model van de elementen die je gezondheid beïnvloeden: dertig procent DNA, twintig procent leefomgeving, tien procent gezondheidszorg en maar liefst veertig procent levenskeuzes.
Opmerkelijke cijfers, vindt ook Bingé. “Genen bepalen maar deels je lot. Met een gezonde levensstijl kun je je genexpressie beïnvloeden, onder meer met een eenvoudig proces dat ‘methylatie’ heet en waar vitamine B12 en foliumzuur best in de optimale range staan”.
Gezondheid: meer dan medische zorg
Opvallend is dat gezondheidszorg slechts 10 procent van onze gezondheid en mentaal welbevinden beïnvloedt, hoewel we daar als maatschappij bijzonder veel geld en middelen in investeren. “Hoewel we een goed curatief systeem hebben, moeten we meer inzetten op preventie. Onze bevolking is aan het vergrijzen en ons zorgsysteem botst nu al tegen zijn limieten. We zullen een steeds grotere verantwoordelijkheid over onze eigen gezondheid moeten opnemen.” Het grootste deel van onze gezondheid, 40 procent, hangt immers af van levensstijlkeuzes, zoals voeding, slaap, beweging en stressbeheersing. “Als we het over preventie en biohacking hebben, zijn we heel vaak bezig met de extreme dingen, maar die hebben weinig zin als de basis niet klopt”, waarschuwt Bingé. “Dan ben je dakpannen aan het leggen op een huis dat er nog niet staat.
Voeding
Biohackers stemmen hun voeding af op basis van inzichten uit genetische en bloedtesten, met als doel om meer energie te krijgen, langer te leven en ziektes te voorkomen. Voor Dave Asprey is voeding een krachtig instrument om het lichaam gezond te houden. Zijn persoonlijke verhaal onderstreept dat: als kind en jongvolwassene kampte hij met overgewicht, chronische aandoeningen en vermoeidheid. Hij ontdekte dat voeding een enorme invloed heeft op zijn energieniveau, prestaties en algehele gezondheid. Zijn bevindingen bundelde hij in het ‘Bulletproof’ dieet, waarin hij voedingsmiddelen met een lage ontstekingswaarde combineert met veel gezonde vetten, matige hoeveelheden eiwitten en minimale koolhydraten.
Ook dr. Servaas Bingé benadrukt het belang van voeding die ontstekingen tegengaat. Hij wijst erop dat ontstekingen vaak aan de basis liggen van ouderdomsziekten en dat de meeste mensen hun gezondheid aanzienlijk kunnen verbeteren door hun voedingspatroon aan te passen. “We leven in een tijdperk van overvloed: we eten (te) veel, te calorierijk en te veel snelle suikers, dierlijke proteïnen en zuivelproducten boordevol groeifactoren. Wil je echt een verschil maken in de gezondheidsstatistieken, dan begint het daar”, zegt hij.
‘Veel mensen eten te vaak en geven hun lichaam niet voldoende tijd om zich te herstellen. Een verhouding van twaalf uur eten en twaalf uur vasten, is het minimum’
Zowel Asprey als Bingé zijn overtuigd van de voordelen van intermitterend vasten. Het kan de insulinegevoeligheid verbeteren, gewichtsverlies bevorderen en autofagie stimuleren – het proces waarbij het lichaam zichzelf herstelt door beschadigde cellen op te ruimen. Bingé legt uit: “Veel mensen eten te vaak en geven hun lichaam niet voldoende tijd om zich te herstellen. Een verhouding van twaalf uur eten en twaalf uur vasten, is het minimum.” Zelf houdt Bingé vast aan een dagelijkse eetperiode van acht uur, terwijl Asprey en Johnson hun eetvenster beperken tot slechts zes uur per dag. Niet alle wetenschappers zijn echter overtuigd van het nut van intermitterend vasten. De meest gehoorde tegenargumenten zijn dat het niet voor iedereen geschikt zou zijn en het gebrek aan studies op lange termijn. Begeleiding door een arts is hoe dan ook aangewezen.
Voedingssupplementen zijn een vast onderdeel van het arsenaal van veel biohackers, maar Bingé is, net zoals veel andere wetenschappers, kritisch over hun effectiviteit. “Wat heeft het voor zin om curcumine of omega 3-vetzuren te slikken tegen ontstekingen als je drie keer per week fastfood eet? Als de basis van de voedingspiramide niet klopt, hebben supplementen weinig tot geen nut.” Toch zijn veel mensen geneigd te geloven dat een pilletje hun problemen kan oplossen. Maar zo werkt het niet. Dat blijkt ook uit het wetenschappelijk onderzoek. “Daarom kunnen we ook nooit hard bewijs vinden dat een supplement net zo werkt als een medicijn tegen een bepaalde ziekte. Maar gezonde voeding werkt totaal anders. Ontstekingsremmende voeding draait om een breed spectrum aan voedingsstoffen, niet om één geconcentreerde stof in een supplement waar je dan wonderen van verwacht.”
Slapen
Over het belang van slaap bestaat weinig discussie. Talrijke wetenschappelijke studies (van onder andere Harvard Medical School) tonen aan dat slaaptekort een negatieve invloed heeft op het leervermogen en het herstel van het lichaam en daarnaast ook het risico verhoogt op hart- en vaatziekten, obesitas, diabetes, kanker, depressie en dementie. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) adviseert volwassenen om minstens zeven uur per nacht te slapen. Niet alleen voldoende slaap, maar ook een kwalitatieve slaap is belangrijk, meent Dave Asprey. Daarvoor gebruikt hij geavanceerde trackers om zijn slaapcycli te meten en verbeteren. Daarnaast heeft hij zijn slaapkamer aangepast met verduisteringsgordijnen, speciale kussens en een temperatuurgecontroleerde matras.
‘Veel belangrijker dan technologische snufjes is het hebben van een vaste slaaproutine’
Veel belangrijker dan technologische snufjes is het hebben van een vaste slaaproutine, meent Servaas Bingé. “Geef jezelf minstens een uur om tot rust te komen voordat je gaat slapen”, zegt hij. “Het is ook essentieel dat je lichaam overdag voldoende bewegingkrijgt. Als je acht uur achter een bureau zit, is de kans groot dat je ’s avonds niet moe genoeg bent. Veel slaapproblemen ontstaan al gedurende de dag.”
Daarnaast benadrukt Bingé het belang van het natuurlijk bioritme. “Daglicht stimuleert de afgifte van cortisol, wat je helpt om wakker te worden, terwijl duisternis zorgt voor de aanmaak van melatonine, die je slaap bevordert. In de winter is het vroeger donker en zul je waarschijnlijk sneller in je bed willen kruipen. In de zomer heb je doorgaans meer energie en blijf je langer wakker, omdat het langer licht blijft. Er is niets zo gezond als blootstelling aan daglicht.” Beperk dan ook de blootstelling aan kunstlicht, vooral ’s avonds, waarschuwt hij. “Schermen, zoals tv’s en smartphones, stralen blauw licht uit dat je hersenen wakker houdt. Het is beter om dat te vermijden. Als dat niet lukt, kun je een blauwlichtfilter gebruiken of een bril dragen die blauw licht blokkeert.”
Bewegen
Zowel dr. Bingé als de meeste biohackers zijn het erover eens: beweging is essentieel voor een lang en gezond leven. “Beweging helpt niet alleen om fysiek fit te blijven, maar draagt ook bij aan mentale gezondheid. Het vermindert stress en verbetert je stemming. Iedereen wil honderd worden, maar wel graag gezond en zelfstandig. Om dat te bereiken, moet je focussen op duurtraining (cardio), krachttraining en lenigheid. Je moet ervoor zorgen dat niet alleen je hart gezond blijft, maar ook dat je spieren sterk en je lichaam soepel blijven. Eenvoudige handelingen, zoals bukken om je veters te strikken, lijken vanzelfsprekend, maar op een dag lukt dat ineens niet meer. Het is belangrijk om daar nu al aan te werken, om dat zo lang mogelijk te kunnen.” Dat hoeft geen grote inspanningen of veel tijd te vragen, het zit hem vooral in kleine dingen, meent Bingé.
Veel biohackers benaderen mentale gezondheid vooral prestatiegericht
“Dagelijks bewegen levert veel meer op dan twee uur fietsen, zeker als je de rest van de week acht uur per dag achter een bureau zit. Bekijk hoe je beweging in je dagelijkse routine kunt inbouwen.” Hij geeft enkele praktische tips: “Start je dag met een korte krachttraining van zeven minuten. Als je dat elke ochtend doet, haal je zonder moeite 49 minuten krachttraining per week, wat de richtlijnen voorschrijven. Gebruik je uurtje lunchpauze slim: eet een halfuur en wandel de andere helft. En wanneer je ’s avonds thuiskomt, probeer dan eerst twintig minuten te wandelen voordat je in je zetel ploft. Of als het wat intensiever mag: drie keer per week twintig minuten joggen is al genoeg om je cardiovasculaire gezondheid te verbeteren.”
Mentale gezondheid
Mentale gezondheid speelt volgens dr. Bingé een cruciale rol in preventieve geneeskunde. Het is een breed begrip met verschillende facetten: stressbeheersing, zingeving, een positieve instelling en verbinding met anderen. “Als we naar de Blue Zones kijken, zien we dat verbinding maken met andere mensen en een doel in het leven hebben belangrijke elementen zijn voor gezondheid op latere leeftijd.” Op dat vlak kunnen we in het Westen veel leren van Azië, waar helemaal anders naar veroudering wordt gekeken, vindt Bingé. “In Japan bijvoorbeeld blijft de oudere generatie vaak bij de familie wonen. Ze komen buiten en spelen een actieve rol in het gezinsleven. Bij ons belanden ouderen veeleer in een woonzorgcentrum en worden ze eigenlijk uitgesloten van de maatschappij.”
De kracht van positiviteit
Niet alleen verbinding met anderen, maar ook hoe je naar jezelf kijkt en in het leven staat, is volgens Bingé van groot belang. “Een negatieve of positieve ingesteldheid heeft een aanzienlijke invloed op je lichaam en geest.” Positiviteit kun je leren, maar dat kost tijd. “Je verandert gewoontes en denkpatronen van veertig of vijftig jaar niet in een paar weken. Met volharding, oefening en goede rolmodellen kom je er wel. Dat vraagt om uit je comfortzone te komen en niet op te geven.”
Chronische stress: de grootste bedreiging
Chronische stress is volgens Bingé een van de grootste bedreigingen voor mentale en fysieke gezondheid. Hij raadt aan om stress te leren beheersen met technieken zoals mindfulness en ademhalingsoefeningen. “Je hoeft daarvoor niet op een kussen bij een Boeddhabeeld te zitten. Ook door alledaagse zaken bewuster te doen, kun je je geest trainen. Vaak proberen mensen pas te mediteren als ze stijf staan van de stress, maar dat is lastig. Je geest trainen is een proces dat tijd nodig heeft en dat je het beste leert als er niet te veel stress is.”
Biohackers en prestatiegerichte mentale gezondheid
Veel biohackers benaderen mentale gezondheid vooral prestatiegericht. Zij zetten meditatie in als een hulpmiddel om stress te verminderen, focus te verbeteren en emotioneel welzijn te versterken. Zo ook Dave Asprey, die neurofeedback gebruikt om de hersengolven in zijn brein te monitoren en te trainen. Volgens Asprey helpt dit hem om beter te concentreren, stress te verminderen en dieper te mediteren. Daarnaast maakt hij gebruik van verschillende ademhalingstechnieken en meditatiemethoden om zijn mentale prestaties op peil te houden. Ook slikt hij tientallen ‘nootropics’, zogenaamde ‘smartdrugs’ die concentratie, helderheid en geheugen zouden ondersteunen.
De risico’s van supplementen
Supplementen slikken is niet zonder gevaar, waarschuwt dr Bingé. “Er zijn zeker gezondheidsrisico’s aan verbonden, vooral als je supplementen online koopt zonder te weten wat er precies in zit. Artsen hebben de verantwoordelijkheid om de vragen van hun patiënten serieus te nemen en niet af te doen als flauwekul. Achter elke vraag zit voor de patiënt een goede reden om ze te stellen. Die reden moeten we samen opsporen en aanpakken. Als dat niet gebeurt, zoeken mensen hulp buiten de medische wereld, waar de risico’s veel groter zijn.” Volgens Bingé is de stijgende vraag naar complementaire methodes een symptoom van de reguliere geneeskunde die niet altijd in ieders behoeften voorziet. “We moeten dus openstaan voor nieuwe technologieën en manieren om met gezondheid bezig te zijn. Momenteel gebeurt er zoveel onderzoek rond veroudering, dat we binnenkort ongetwijfeld doorbraken en innovaties zullen krijgen. De medische vooruitgang zal sneller gaan dan ons verouderingsproces. Ik vraag me af: hoe fit en energiek kunnen we aan de start van die revolutie komen? Daarom beginnen we beter vandaag met het slijtageproces van het lichaam te vertragen.”
